PRAWO JAZDY NIEWAŻNE OD PONAD 5 LAT – OCENA UMIEJĘTNOŚCI PROWADZENIA POJAZDU (ESPERIMENTO DI GUIDA)

 

16 czerwca 2022 roku do włoskiego kodeksu drogowego zostały wprowadzone zmiany mające na celu rozwiązać problem dotyczący podejścia do osób, których prawo jazdy utraciło ważność kilka lat wcześniej. Pisałam o tym jakiś czas temu tutaj – generalnie wszystko zależało od tego, na kogo się trafiło i z kim trzeba było się użerać, by uniknąć ponownego zdawania egzaminów. Teraz przynajmniej wszystko jest jasne, a we wrześniu Ministerstwo Transportu wydało też przy okazji okólnik precyzujący m.in. kwestię zastosowania nowych przepisów w przypadku unijnych praw jazdy, więc mogę przedstawić Wam kompletne informacje na ten temat.

Tak dla ścisłości, opisana niżej procedura została już wcześniej wprowadzona za pomocą różnych okólników z 2021 roku,  jednak obecnie mowa jest o przepisach kodeksu drogowego, a to zupełnie inny poziom.

Esperimento di guida (art. 126 p. 8-ter)

Do art. 126 Kodeksu Drogowego został dodany punkt 8-ter, wprowadzający nowe pojęcie: esperimento di guida, czyli badanie zdolności prowadzenia pojazdu przez osobę, której prawo jazdy utraciło ważność od ponad pięciu lat. Ma to moim zdaniem jak najbardziej sens, bo jeśli ktoś nie używał samochodu przez tyle lat – przyjmujemy oczywiście, że nie prowadził on po prostu pojazdu na podstawie nieważnego dokumentu, którego zapomniał odnowić albo nie chciało mu się tym zająć – to istnieje poważne podejrzenie, że może stanowić zagrożenie na drodze.

Unijne prawa jazdy

Pojawiła się wątpliwość dotycząca zastosowania nowych przepisów do praw jazdy wydanych przez państw UE oraz Islandię, Norwegię i Luksemburg – ministerstwo w okólniku nr 29853 z dnia 26.09.2022 r. rozwiało tę i przy okazji inne wątpliwości.

Zgodnie z interpretacją zawartą w okólniku, procedura badania umiejętności prowadzenia pojazdów ma zastosowanie nie tylko w przypadku dokumentów wydanych przez kraje UE, ale również w przypadku państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, gdyż są one wydawane zgodnie z Dyrektywą nr 2006/126/CE, więc nie ma podstaw, by traktować je inaczej.

Jeśli prawo jazdy wydane przez inne państwo UE/EOG ma ważność przekraczającą tę przewidzianą włoskimi przepisami (przypominam, że włoskie prawa jazdy kat. B, a więc te najpopularniejsze, nie mogą mieć ważności przekraczającej 10 lat, a po ukończeniu 50. roku życia stopniowo się ona zmniejsza, co wyjaśniłam tutaj), ale zgodną z dyrektywą europejską (10 lub 15 lat), pięć lat liczy się od momentu upłynięcia ważności zagranicznego dokumentu.

Co ważne, okólnik przy okazji potwierdza w końcu czarno na białym, że jeżeli macie 15-letnie polskie prawo jazdy, nikt nie może się przyczepić do jego ważności, gdyż jest ono zgodne z przepisami unijnymi i upoważnia Was do prowadzenia pojazdów na terytorium całej UE, nawet jeżeli Włochy są Waszym zwykłym miejscem pobytu od tryliona lat. Tutaj cytacik z okólnika:

(…) Il titolare di tale patente può circolare con il documento abilitativo alla guida in suo possesso, in tutto il territorio UE e SEE, fino alla naturale scadenza della validità amministrativa dello stesso (cioè fino alla data annotata nel campo 4.b della patente); e quindi, ovviamente, può circolare anche Italia, pure se qui ha acquisito residenza anagrafica o normale.

Co innego, jeżeli posiadacie bezterminowe polskie prawo jazdy, które podlega obowiązkowi wymiany na włoskie po dwóch latach pobytu zwykłego we Włoszech (zazwyczaj bierze się pod uwagę zameldowanie, biorąc od uwagę trudności z ustaleniem, od jak dawna obywatel UE mieszka we Włoszech) – jeżeli zostaniecie zatrzymani do kontroli i okaże się, że jesteście tu zameldowani od ponad dwóch lat, pięć lat zmuszające Was do poddania się sprawdzeniu umiejętności prowadzenia pojazdów będzie liczyć się od momentu zameldowania się we Włoszech. Może się więc okazać, że nie tylko zostanie Wam odebrane prawo jazdy i nałożony mandat (o czym pisałam tutaj i tutaj), ale dodatkowo nie będziecie mogli otrzymać włoskiego dokumentu bez uprzedniego przejścia egzaminu praktycznego, jeżeli Wasze prawo jazdy będzie nieważne na terytorium Włoch od ponad pięciu lat.

Przykład

Kazio mieszka we Włoszech od 2010 roku, posiada bezterminowe polskie prawo jazdy wydane w 2006 roku. Zostaje zatrzymany do kontroli w 2022 roku – zgodnie z zasadami, jego prawo jazdy utraciło ważność na terytorium Włoch w 2012 roku (po dwóch latach od zameldowania), więc 10 lat temu, co oznacza konieczność poddania się sprawdzeniu, czy nadal potrafi prowadzić samochód, by otrzymać włoskie prawo jazdy.

Procedura ponownej oceny umiejętności prowadzenia pojazdów

Zacznijmy od tego, że w przypadku prawa jazdy wydanego przez inne państwo UE trzeba najpierw złożyć wniosek o jego wymianę na włoskie, gdyż sprawdzenie zdolności prowadzenia pojazdów jest możliwe tylko w przypadku posiadaczy włoskich praw jazdy. Czyli najpierw składacie wniosek o wymianę prawa jazdy, następnie wniosek o przeprowadzenie oceny umiejętności prowadzenia pojazdów, a włoski dokument zostanie Wam wydany dopiero po przedstawieniu zaświadczenia o zdanym „egzaminie”.

Jak wspomniałam wyżej, sprawdzenia, czy nadal potraficie prowadzić samochód dokonuje się na Wasz wniosek – wniosek ten musicie złożyć w lokalnym wydziale komunikacji (Motorizzazione Civile), przy czym pamiętajcie, by zrobić to przed upływem terminu wskazanego w momencie składania wniosku o wymianę prawa jazdy, by nie płacić za wszystko od nowa, z wymianą dokumentu włącznie (będziecie bowiem musieli powtórzyć całą procedurę).

Możecie oczywiście skorzystać z pośrednictwa agencji lub ACI, płacąc dodatkową kwotę za usługę.

Musicie wypełnić druk TT 746, zaznaczając pole „(2) ALTRE RICHIESTE” i wpisując następujący tekst: „Esperimento di guida con veicolo (model i numer rejestracyjny samochodu, w którym zamierzacie poddać się próbie) e accompagnatore (dane osobowe oraz numer i kategoria prawa jazdy osoby, która będzie obecna w pojeździe podczas próby, o czym za chwilę)”, np.:

Esperimento di guida con veicolo Fiat Punto targa AB123CD e accompagnatore Jan Nowak, patente B no. EF1234567.

Do wniosku konieczne jest załączenie dowodu uiszczenia za pomocą usługi PagoPA opłaty „2R – revisione patente di guida” w wysokości 16,20 euro.

Urzędnik wręczy Wam potwierdzenie zarezerwowanego terminu próby, które upoważnia Was do prowadzenia pojazdów do wskazanego na nim dnia „egzaminu”.

W dniu egzaminu macie do wyboru:

• podejście do niego, korzystając z samochodu należącego do szkoły jazdy, a więc z dwoma zestawami pedałów – to oczywiście niesie ze sobą dodatkowe koszty, zależne od wybranej szkoły
• podejście do niego samochodem prywatnym, przy czym ze względów bezpieczeństwa musi wówczas być obecna w samochodzie druga osoba, posiadająca prawo jazdy tej samej lub wyższej kategorii od co najmniej 10 lat

Egzamin polega na wykonaniu co najmniej jednego manewru i co najmniej trzech zadań w ruchu drogowym, przewidzianych w przypadku egzaminu na prawo jazdy kategorii, o której potwierdzenie się ubiegacie. Jeżeli posiadacie prawo jazdy na więcej niż jedną kategorię, ministerstwo opracowało tabelę, w której znajdziecie kategorię, z której będą pochodzić zadania – znajdziecie ją w okólniku nr 20043 z dnia 20.06.2022 r.

Czas trwania egzaminu wynosi:

• co najmniej 15 minut w przypadku kategorii AM, A1, A2, A, B1, B i BE
• co najmniej 25 minut w przypadku pozostałych kategorii

Jeżeli wszystko pójdzie gładko, otrzymacie potwierdzenie pozytywnego przejścia sprawdzianu umiejętności, a tym samym ważności prawa jazdy, co pozwoli Wam na prowadzenie pojazdów do momentu otrzymania nowego, włoskiego dokumentu.

Jeżeli natomiast nie zdacie egzaminu lub nie pojawicie się na nim w wyznaczonym terminie, prawo jazdy zostanie Wam odebrane (revoca) – to zaostrzenie zasad, gdyż poprzednia procedura wprowadzona przed zmianami do Kodeksu Drogowego przewidywała tzw. revisione, co oznaczało możliwość ponownego podejścia do egzaminu na prawo jazdy, zarówno do teorii, jak i praktyki. Odebranie prawa jazdy równoważne jest natomiast z jego anulowaniem, jeżeli więc chcecie ponownie siąść za kierownicę, musicie przejść przez całą procedurę pozwalającą na otrzymanie nowego prawa jazdy. 

A co w przypadku, gdy musieliście poddać się ocenie umiejętności prowadzenia pojazdów po złożeniu wniosku o wymianę polskiego bezterminowego prawa jazdy na włoskie i próba ta się nie powiodła? Nie otrzymacie wówczas włoskiego dokumentu i nie będziecie mogli ubiegać się o zwrot polskiego, które w przypadku wymiany zostaje odesłany do polskiego wydziału komunikacji. Jeżeli obawiacie się, że egzaminu nie zdacie i ponieważ ministerstwo usankcjonowało w końcu ważność 15-letnich unijnych praw jazdy, warto zastanowić się nad wymianą bezterminowego dokumentu na terminowy w Polsce, oczywiście zanim kontrola drogowa przyłapie Wam na rozbijaniu się po włoskich drogach na nieważnym z punktu widzenia włoskich przepisów prawku.

WŁOSKIE MANDATY DROGOWE

 

Ostatnia aktualizacja: 14.01.2023 r.

Kwestia mandatów drogowych dotyczy zarówno tych z Was, którzy mieszkają we Włoszech, jak i osób przybywających tu okazjonalnie, na przykład służbowo czy turystycznie, postanowiłam więc zająć się tym tematem, by rozwiać związane z nimi wątpliwości.

 

 Procedura nałożenia mandatu

Mandaty drogowe wykluczone są z długów spadkowych, nie można więc ich odziedziczyć.

We Włoszech mandaty za nieprzestrzeganie przepisów włoskiego kodeksu drogowego mogą być wystawiane przez:

• policję (polizia)
• policję drogową (polizia stradale) i współpracujących z nią funkcjonariuszy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
• karabinierów (carabinieri)
• policję podatkową (guardia di finanza)
• straż miejską (polizia municipale/vigili urbani)
• tzw. ausiliari del traffico – tylko w przypadku wykroczeń związanych z parkowaniem na wyznaczonych miejscach płatnych (nie mogą oni więc nakładać mandatów np. za parkowanie w miejscu niedozwolonym)
• pracownicy komunikacji miejskiej w zakresie wykroczeń związanych z parkowaniem i poruszaniem się po tzw. bus pasach i zatoczkach
• policję więzienną (polizia penitenziaria) – tylko w zakresie własnych kompetencji
  
• straż leśną (corpo forestale) – tylko w zakresie własnych kompetencji
  

Mandat możecie otrzymać na dwa sposoby:

• podczas kontroli drogowej, gdy zostaniecie przyłapani na wykroczeniu i zatrzymani przez służby porządkowe (które muszą następnie przesłać mandat również pocztą) – odmowa przyjęcia mandatu, o którą tak często pytacie w wiadomościach, nie ma we Włoszech większego sensu, gdyż jedyną konsekwencją odmowy podpisania protokołu będzie przesłanie Wam go pocztą (podpisanie protokołu nie jest równoznaczne z przyznaniem się do winy, więc możecie odwołać się później od mandatu)
• pocztą lub certyfikowaną pocztą elektroniczną PEC, jeśli bezpośrednie zatrzymanie nie było możliwe

W tym drugim przypadku służby porządkowe muszą wysłać mandat w ciągu:

• 90 dni w przypadku pojazdu zarejestrowanego we Włoszech
• 360 dni w przypadku pojazdu zarejestrowanego za granicą
• 90 + 360 dni w przypadku pojazdu wynajętego we Włoszech przez osobę zamieszkałą za granicą (90 dni na wysłanie mandatu do firmy wynajmującej + 360 dni na przekazanie go wynajmującemu)

Termin ten liczy się od momentu popełnienia przez Was wykroczenia, przy czym bierze się pod uwagę datę wysłania listu poleconego lub datę otrzymania potwierdzenia doręczenia PEC (notifica di accettazione), a nie datę odebrania przez Was mandatu. Tak przy okazji, jeżeli nie będzie Was w domu i listonosz zostawi Wam w skrzynce awizo, to nawet jeśli postanowicie nie odebrać pisma z mandatem czekającego na Was na poczcie czy u kuriera, to po 10 dniach i tak uznaje się, że został on doręczony.

UWAGA! Nawet jeżeli policja wyśle mandat po upływie tego terminu, musicie złożyć odwołanie w celu jego anulowania.

Punkty karne i ustalenie sprawcy wykroczenia

Jeżeli zarejestrowane „na odległość” wykroczenie przewiduje naliczenie punktów karnych, w załączniku do mandatu otrzymacie również formularz, który musicie wypełnić, podając dane osoby, która prowadziła pojazd, by punkty mogły zostać naliczone. Musicie to zrobić również w przypadku, gdy prowadzący i właściciel samochodu to ta sama osoba. Jeśli tego nie zrobicie, możecie zostać ukarani dodatkową karą grzywny w wysokości od 291 euro do 1166 euro.

Właściciel pojazdu jest solidarnie odpowiedzialny za nałożoną karę, więc może zostać wezwany do zapłaty mandatu, jeśli prowadzący pojazd go nie uiści – ważne, by policja przesłała go obu zainteresowanym, gdyż zapłaty można domagać się tylko od osoby, która otrzymała mandat. Nie oznacza to oczywiście, że ma być on uiszczony dwukrotnie, wystarczy, że zostanie zapłacony przez jednego z nich.

Pewnie Was zaskoczę, ale fakt posiadania zagranicznego prawa jazdy nie oznacza, że nie zostaną Wam naliczone punkty karne – włoskie Ministerstwo Transportu ustanowiło specjalny rejestr, do którego wpisywane są zagraniczne prawa jazdy osób ukaranych na terytorium Włoch wraz z punktami karnymi naliczonymi zgodnie z przepisami włoskiego kodeksu drogowego. Przekroczenie limitu punktów wiąże się z następującymi karami:

• utrata 20 punktów w ciągu roku: zakaz prowadzenia pojazdów we Włoszech przez dwa lata
• utrata 20 punktów w ciągu dwóch lat: zakaz prowadzenia pojazdów we Włoszech przez rok
• utrata 20 punktów w ciągu trzech lat: zakaz prowadzenia pojazdów we Włoszech przez sześć miesięcy

Powyższe zasady nie dotyczą obywateli włoskich posiadających zagraniczne prawo jazdy - włoski Trybunał Konstytucyjny uznał w 2016 roku, że muszą mieć oni możliwość odzyskania punktów na równi z obywatelami włoskimi mieszkającymi we Włoszech.

 Zapłata mandatu

W zależności od tego, kiedy zapłacicie mandat, zmienia się jego kwota:

• w ciągu 5 dni od jego otrzymania: rabat w wysokości 30% wskazanej kwoty, czyli zapłacicie 70% mandatu
• w ciągu 60 dni: kwota wskazana na mandacie (jest to kwota ulgowa)
• po upływie 60 dni: pełna kwota grzywny, która odpowiada połowie maksymalnej przewidzianej karze grzywny plus odsetki w wysokości 10% naliczane co sześć miesięcy

Po zapłaceniu mandatu tracicie możliwość odwołania się!

Jak odwołać się od mandatu?

Termin odwołania liczony jest od momentu otrzymania mandatu – nie składajcie odwołania np. od świstka pozostawionego Wam za szybą, musicie poczekać na przesłanie mandatu pocztą.

Jeśli uważacie, że z jakiegoś powodu mandat został nałożony niesłusznie, nie spełnia on wymogów formalnych lub został wysłany po upłynięciu terminu, możecie odwołać się na dwa sposoby:

Złożenie odwołania do sędziego pokoju (giudice di pace)

Odwołanie do sędziego pokoju musi zostać złożone w terminie 30 dni od momentu otrzymania mandatu. Jest to opcja odpłatna – trzeba uiścić opłatę w wysokości 43 euro (tzw. contributo unificato), a w przypadku mandatu przekraczającego 1100 euro dodatkowo należy pokryć koszt opłaty skarbowej w wysokości 27 euro, więc powinniście przede wszystkim ocenić Wasze szanse na pozytywne rozpatrzenie odwołania, by nie okazało się, że będzie Was ono kosztować więcej niż sam mandat.

Nie potrzebujecie adwokata, możecie sami stawić się przed sądem (konieczne jest wtedy wskazanie adresu zameldowania lub zamieszkania – np. w mieszkaniu kolegi – na terenie gminy, w której znajduje się sąd), choć oczywiście możecie zwrócić się o pomoc do prawnika, co jednak dodatkowo zwiększy koszt całego przedsięwzięcia. Jeśli sąd uzna, że macie rację mandat zostanie anulowany; w przeciwnym wypadku zostanie potwierdzona jego wysokość, którą będziecie musieli zapłacić, a sąd może nakazać Wam również pokrycie kosztów sprawy i adwokata strony przeciwnej.

Odwołanie można też złożyć online na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości:

https://gdp.giustizia.it/sigp

Warto przesłać kopię złożonego odwołania służbom porządkowym, które wystawiły mandat, by przerwać ewentualną procedurę ściągania długów.

Złożenie odwołania do prefekta (prefetto)

Na złożenie odwołania do prefekta macie 60 dni od momentu otrzymania mandatu. W odróżnieniu od odwołania do sędziego pokoju nic ono nie kosztuje, co może wydawać się automatycznie lepszą opcją, jednak pamiętajcie, że prefektura to organ administracji publicznej, podobnie jak służby, które wystawiły mandat, więc niekoniecznie będzie całkowicie bezstronna.

Możecie wysłać odwołanie zarówno do prefekta, jak i bezpośrednio do organu, który nałożył mandat i który przekaże je następnie do prefektury. Sposób składania odwołania zależy od danej prefektury, radziłabym więc sprawdzić bezpośrednio u źródła, np. na stronie internetowej urzędu. Istnieje też możliwość złożenia odwołania online za pomocą mało znanego portalu S.Ana, należącego do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych:

sana.interno.it/SANA/ricorso.php?app=bXYxTVBJbWt1OXM9

Prefekt musi wydać decyzję w następującym terminie:

• 210 dni, jeśli przesłaliście odwołanie bezpośrednio do prefektury
• 180 dni w przypadku przesłania go do służb porządkowych, które wystawiły mandat

Brak odpowiedzi na odwołanie oznacza jego pozytywne rozpatrzenie odwołania – na podanym wyżej portalu możecie wybrać z menu po lewej opcję Ricerca procedimento, co pozwoli Wam znaleźć wydaną przez prefekta decyzję. Jeżeli natomiast prefekt odrzuci Wasze odwołanie, będziecie musieli zapłacić grzywnę nie w wysokości widniejącej na otrzymanym mandacie, a w kwocie równej co najmniej połowie minimalnej przewidzianej za dane wykroczenie grzywny, więc prawie dwukrotnie wyższej.

W ciągu 30 dni możecie odwołać się od decyzji prefekta do sędziego pokoju.

Okres przedawnienia i ściąganie długów

Mandaty drogowe ulegają przedawnieniu po pięciu latach od dnia popełnienia przez Was wykroczenia. Oznacza to, że po upływie tego terminu włoski urząd nie może domagać się zapłaty mandatu, jednak pamiętajcie, że każde formalne wezwanie do zapłaty, np. przesłanie mandatu czy wezwania przez windykatora, przerywa okres przedawnienia, który jest liczony od nowa.

UWAGA! W celu anulowania przedawnionego mandatu musicie złożyć odwołanie.

Jeżeli nie zapłacicie mandatu ani nie złożycie odwołania, urząd wpisze Wasz dług do rejestru długów i rozpocznie procedurę windykacyjną, którą opisałam szczegółowo tutaj. Istnieje możliwość odwołania się od otrzymanego wezwania do sędziego pokoju, ale pamiętajcie, że odwołanie może dotyczyć wyłącznie błędów formalnych związanych z wezwaniem lub procedurą jego doręczenia. Jeżeli sąd odrzuci odwołanie, kara grzywny zostanie podwojona.

Włoskie mandaty wysyłane za granicę

W ostatnich latach współpraca w zakresie wymiany informacji pomiędzy państwami UE znacznie się wzmocniła dzięki tzw. systemowi Cross Border Enforcement. Jeżeli przyjdzie Wam do głowy wyrzucić do kosza otrzymany z Włoch mandat, to zastanowiłabym się dwa razy, gdyż może to nie być najlepszy pomysł. Przepisy europejskie umożliwiają windykację długów wynikających z wykroczeń drogowych popełnionych w innym państwie członkowskim i zobowiązują kraj, w którym mieszkacie do udzielenia pomocy w uzyskaniu zapłaty. Wystarczy, że włoski urząd wyśle do polskiego urzędu za pomocą systemu CBE zapytanie o dane właściciela pojazdu i bardzo szybko otrzyma dostęp do Waszych danych adresowych.

Dotyczy to jednak tylko do niektórych wykroczeń:

• przekroczenia prędkości
• braku pasów bezpieczeństwa
• braku kasku
• przejazd na czerwonym świetle
• prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub środków odurzających
• korzystanie z zakazanego pasa/obszaru
• korzystanie z telefonu komórkowego lub innych urządzeń rozpraszających uwagę

Wraz z protokołem wykroczenia, a więc typowym mandatem, otrzymacie pismo objaśniające w języku polskim – to ważne, gdyż winowajca musi otrzymać informacje w języku kraju zamieszkania, by nie miał problemu z ich zrozumieniem, zgodnie z art. 5 p. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2015/413.
 
Pismo zawiera również sposób zapłaty mandatu.

Jeżeli postanowicie nie zapłacić mandatu, włoskie urzędy mają do wyboru dwie opcje, z których zazwyczaj korzystają:

• zlecenie procedury windykacyjnej firmie prywatnej działającej w Polsce
• złożenie wniosku o egzekucję do polskiego sądu, który raczej na pewno wyda wyrok „skazujący”, gdyż nie rozpatruje meritum sprawy

Obie te opcje wiążą się z dodatkowymi kosztami, jeżeli więc rzeczywiście popełniliście wykroczenie, radziłabym zapłacić mandat w terminie.