OPIEKUNKI I POMOCE DOMOWE – UMOWA O PRACĘ

 

Aktualizacja z dnia 30.09.2020 r.

Jednymi z częściej wykonywanych przez Polki prac we Włoszech są praca pomocy domowej (tzw. colf) oraz opiekunki do osób starszych (badante). Zdaję sobie sprawę, że wiele z Was pracuje na czarno (o czym pisałam tutaj), jednak w tym artykule skupię się na tych osobach, którym zaproponowano umowę o pracę lub które nie chcą pracować nielegalnie.

Zgodnie z nowym kontraktem zbiorowym obowiązującym od dnia 01.10.2020 r., wszystkie osoby pracujące dla rodzin we Włoszech, a więc pracodawców prywatnych, i zajmujące się szeroko rozumianymi pracami związanymi z prowadzeniem domu i opieką nad członkami rodziny, są obecnie określane mianem assistenti familiari.

Czy warto podpisywać umowę?

Przede wszystkim z umową o pracę zapewnia Wam ochronę przed nieuczciwym pracodawcą – nie może on zaniżać Wam pensji (choć dobrze wiem, że zdarza się, iż do umowy zostaje wpisane jak najniższe wynagrodzenie, a resztę opiekunka otrzymuje na czarno), nie może Was zwolnić z dnia na dzień, musi wypłacać Wam wszystkie świadczenia, udzielać Wam urlopu itp. Jeśli nie będzie miał ochoty na wypełnianie warunków umowy, będzie musiał za to odpowiedzieć i nie pozostanie bezkarny, a Wy będziecie mogły domagać się tego, co Wam się należy. Jako osoby pracujące możecie udokumentować posiadanie dochodu, a co za tym idzie, możecie się zameldować oraz korzystać z włoskiej służby zdrowia na takich samych zasadach, jak Włosi. Dodatkowo pracodawca płaci za Was składki na ubezpieczenie społeczne, więc część Waszego wynagrodzenia odkładana jest na przyszłą emeryturę, otrzymacie też zasiłek dla bezrobotnych w przypadku utraty pracy. Jesteście też chronione pod względem wypadków przy pracy, choroby czy ciąży.

Oczywiście umowa wiąże nie tylko pracodawcę, ale i Was, a więc podpisując umowę musicie zdawać sobie sprawę, że nie możecie np. bezkarnie odejść bez uprzedzenia czy też nie wypełniać powierzonych Wam obowiązków.

Podatek dochodowy (IRPEF)

Z punktu widzenia zarówno pracownika, jak i pracodawcy duże znaczenie mają pieniądze, więc pamiętajcie, że podpisanie umowy o pracę wiąże się z płaceniem podatku dochodowego, z którego zwolnione jesteście jedynie w przypadku, gdy Wasz roczny dochód całkowity nie przekroczył 8000 euro. Dlatego też w momencie ustalania wysokości wynagrodzenia z potencjalnym pracodawcą warto wziąć to pod uwagę, by w momencie składania zeznania podatkowego nie okazało się, że zarobiłyście w rzeczywistości sporo mniej niż zakładałyście. Pracodawca w tym przypadku nie pełni roli płatnika podatku, a to oznacza, że nie odciąga z Waszego wynagrodzenia zaliczek na poczet podatku dochodowego i wypłacana Wam pensja jest pensją brutto – musicie rozliczyć się z urzędem skarbowym i zapłacić ewentualnie należny podatek.

WARUNKI UMOWY O PRACĘ

Warunki pracy pomocy domowych, opiekunek oraz wszystkich tych, których praca zalicza się do tzw. pracy domowej (lavoro domestico) regulowane są przez odpowiedni kontrakt zbiorowy – CCNL Lavoro Domestico. Kontrakt ten został odnowiony we wrześniu 2020 roku (poprzedni miał obowiązywać tylko do 2016 roku, ale cóż...), wszedł w życie 01.10.2020 r. i obowiązuje teoretycznie do końca 2022 roku. Poniżej przedstawię Wam najważniejsze jego założenia, a cały tekst kontraktu znajdziecie w linku podanym powyżej.

Podpisanie umowy

Do podpisania umowy nie potrzebujecie niczego poza codice fiscale oraz dokumentu tożsamości. Jeśli pracodawca potrzebuje np. wykwalifikowanej pielęgniarki, może wymagać od Was kopii dyplomu lub innych dokumentów poświadczających Wasze kwalifikacje. Umowa musi być sporządzona na piśmie (z wyjątkiem umowy na czas określony trwającej krócej niż 12 dni) w dwóch egzemplarzach i podpisana przez pracodawcę i pracownika – każdy z nich zatrzymuje jeden egzemplarz. W umowie muszą być zawarte następujące dane:

• datę rozpoczęcia pracy
• poziom pracowniczy odpowiadający Waszym obowiązkom 
• okres próbny
• określenie, czy zamieszkacie z pracodawcą
• adres Waszego stałego zamieszkania pracownika (residenza) – jeżeli będziecie mieszkać z pracodawcą, zostanie wpisany ten sam adres do końca umowy; możecie też podać inny adres, pod którym będziecie przebywać w przypadku nieobecności
• godziny pracy i ich rozmieszczenie w ciągu tygodnia
• ewentualnie ubiór służbowy, który musi być dostarczony przez pracodawcę
• jeśli mieszkacie z pracodawcą, do umowy musi zostać wpisany dzień tygodnia, w którym przysługuje Wam pół dnia wolnego (o tym szerzej później)
• wysokość wynagrodzenia
• stałe miejsce pracy i ewentualne inne miejsca tymczasowe, np. inne nieruchomości, do których przenosi się co jakiś czas pracodawca
• ustalony okres, w którym możecie wykorzystać urlop wypoczynkowy
• odpowiednie miejsce, w którym możecie przechowywać swoje rzeczy osobiste
• zapis, że będą opłacane należne składki na ubezpieczenie społeczne (contributi) oraz składki na dodatkowe ubezpieczenie w Cassa Colf
• wyszczególnienie ewentualnych urządzeń monitorujących znajdujących się w domu – zabroniony jest ich montaż w Waszym pokoju oraz w łazience

 

Umowa na czas określony

Jeśli pracodawca proponuje Wam umowę na czas określony, pamiętajcie, że jeśli ma być ona podpisana na okres dłuższy niż 12 miesięcy, pracodawca musi podać powód, dla którego nie podpisuje umowy na czas nieokreślony – może to być np. zastępstwo, obowiązki wykonywane tylko przez określony okres czy opieka nad chorym w szpitalu czy innej placówce. Umowa taka może ona zostać przedłużona maksymalnie cztery razy, za Waszą zgodą, z powodów obiektywnych i jedynie w przypadku, gdy początkowa umowa nie została podpisana na okres krótszy niż dwa lata. Maksymalny całkowity czas trwania umowy na czas określony wraz z przedłużeniami wynosi właśnie dwa lata, po czym pracodawca musi podpisać z Wami umowę na czas nieokreślony.

Poziomy pracownicze (livelli di inquadramento)

W zależności od Waszych obowiązków oraz doświadczenia, zostaniecie zakwalifikowane do różnych poziomów pracowniczych. W przypadku pracy domowej istnieją cztery poziomy (livelli): A, B, C i D, a dodatkowo każdy z nich podzielony jest na dwie grupy – grupę z niższym wynagrodzeniem oraz grupę „super”, której przysługuje wyższa pensja ze względu na większy zakres obowiązków i wyższe kwalifikacje. Poziomy te opisałam w osobnym artykule, który znajdziecie tutaj ← KLIK.

Praca podzielona między dwóch pracowników (lavoro ripartito)

Zdarza się, że pracodawcy nie wystarcza jedna osoba do wykonywania określonych obowiązków – istnieje możliwość podpisania umowy z dwoma osobami, które będą wykonywać tę samą pracę. W tym przypadku obaj pracownicy są odpowiedzialni za za całość pracy, nie tylko za swoją część, a jeśli jeden z nich nie jest w stanie czegoś zrobić, drugi ma obowiązek wykonać pracę za niego, oczywiście przy odpowiednim przeliczeniu wynagrodzenia. W umowie podpisanej z każdym z Was musi być zapisany procentowy podział obowiązków oraz godziny pracy, w których musicie je wykonywać – jeżeli pracodawca nie zakaże tego w umowie, możecie dogadać się między sobą w kwestii zastępstwa (nie jest dopuszczalne zastępstwo przez osobę trzecią) czy zamiany, jeżeli zajdzie taka konieczność.

Jeśli jeden z Was się zwolni lub zostanie zwolniony, wygasa umowa obu, chyba że drugi pracownik dogada się pracodawcą i sam będzie chciał wykonywać wszystkie obowiązki – wtedy umowa zmienia się w zwykłą umowę indywidualną. Możecie też wskazać kogoś, kto zastąpi poprzedniego pracownika – oczywiście pracodawca musi wyrazić zgodę na jego wstąpienie do umowy.

Okres próbny

Okres próbny wynosi 30 dni w przypadku osób mieszkających z pracodawcą oraz osób zatrudnionych na poziomie D i D Super, natomiast pozostałe osoby obowiązuje 8-dniowy okres próbny. W okresie tym przysługuje Wam normalne wynagrodzenie oraz wszystkie świadczenia, a stosunek pracy może być wtedy przerwany w każdej chwili, bez podawania przyczyny, zarówno przez Was, jak i przez pracodawcę, który musi oczywiście wypłacić Wam wszystkie należności.

Jeśli w celu podjęcia pracy przyjechaliście spoza regionu i nie zameldowaliście się na terytorium nowego regionu, pracodawca musi dać Wam 3-dniowy okres wypowiedzenia albo zapłacić za dodatkowe trzy dni. Wyjątek stanowi sytuacja, w której zostaliście zwolnieni z słusznego powodu (giusta causa).

 

Dni wolne i święta

W zależności od Waszego czasu pracy, przysługują Wam w tygodniu następujące dni wolne:

• osoby mieszkające z pracodawcą – 36 godzin tygodniowo, w tym 24 godziny w niedzielę (nie możecie z niego zrezygnować, chyba że z powodów religijnych wolicie inny dzień) i 12 godzin w inny dzień tygodnia, uzgadniany z pracodawcą (w praktyce jest to pół dnia, gdyż przez połowę tego dnia musicie normalnie pracować)
• osoby nie mieszkające z pracodawcą – 24 godziny tygodniowo w niedzielę (nie można zamienić niedzieli na inny dzień)

Jeśli pracodawca poprosi Was o pozostanie w pracy podczas 12-godzinnego wypoczynku w środku tygodnia, musi zapłacić Wam za ten dzień o 40% więcej lub dać Wam wolne w inny dzień. Jeżeli natomiast z ważnego i wyjątkowego powodu (nie może to być jego widzimisię!) poprosi o pozostanie w pracy w niedzielę, przysługuje Wam dzień wolny w poniedziałek oraz zapłata o 60% wyższa od zwykłej dniówki.

Kontrakt zbiorowy przewiduje też następujące dni świąteczne, a więc wolne od pracy i w pełni płatne:

• 1 stycznia
• 6 stycznia
• Poniedziałek Wielkanocny
• 25 kwietnia
• 1 maja
• 2 czerwca
• 15 sierpnia
• 1 listopada
• 25 grudnia
• 26 grudnia
• święto patrona miejscowości, w której pracujecie (np. w Rzymie jest to 29. czerwca, a w Mediolanie 8 grudnia)

W te dni przysługuje Wam wypoczynek płatny bez względu na to, czy tego dnia była przewidziana praca, czy nie, a w przypadku pracy na godziny musicie otrzymać ustaloną pensję godzinną w wymiarze 1/6 wynagrodzenia tygodniowego.

Jeśli święto przypada w niedzielę (z wyjątkiem Wielkanocy, która siłą rzeczy zawsze przypada w niedzielę), przysługuje Wam dodatkowe wolne w inny dzień tygodnia lub dodatkowa zapłata w wysokości 1/26 wynagrodzenia miesięcznego.

Za pracę wyjątkową w dzień świąteczny pracodawca musi zapłacić Wam za ten dzień o 60% więcej.

Godziny pracy

Godziny pracy ustalane są z pracodawcą, ale pamiętajcie, że jeśli z nim mieszkacie, to on o nich decyduje.

Maksymalny czas pracy jest następujący:

• osoby mieszkające z pracodawcą – 54 godzin tygodniowo przez maksymalnie 10 godzin dziennie, z tym, że nie mogą one być ciągłe
• osoby nie mieszkające z pracodawcą – 40 godzin tygodniowo przez 8 godzin dziennie (nie mogą one być ciągłe), przez 5 lub 6 dni w tygodniu
• osoby mieszkające z pracodawcą i zatrudnione na poziomie C, B i B Super oraz osoby w wieku 16-40 lat uczęszczające do szkoły lub na kursy, na zakończenie których otrzymają dyplom uznany przez państwo lub instytucje publiczne, mogą uzyskać możliwość maksymalnej pracy do 30 godzin tygodniowo: 1)między godziną 6:00 a 14:00; 2) między 14:00 a 22:00; 3) przez maksymalnie trzy dni w tygodniu, maksymalnie 10 godzin (nie ciągłych) dziennie

Wynagrodzenie minimalne dla osób z ostatniego punktu zostało określone w tabeli B załączonej do kontraktu zbiorowego.

Macie prawo do co najmniej 11 ciągłych godzin wypoczynku każdego dnia – jeśli Wasze całkowite godziny pracy nie są zawarte w godzinach 6-14 lub 14-22, należą się Wam co najmniej 2 godziny wypoczynku (bezpłatne), zazwyczaj popołudniu, podczas których macie prawo wyjść z domu, gdyż służą one temu, byście odpoczęli fizycznie i psychicznie.

Jeśli podczas dnia pracujecie przez co najmniej sześć godzin i musicie być w sposób ciągły obecni wówczas w miejscu pracy, pracodawca musi zapewnić Wam posiłek (czas na jego spożycie musi zostać ustalony z pracodawcą i jest on bezpłatny) lub zapłacić Wam jego równowartość, tzw. vitto. 

Praca nocna

Praca wykonywana w godzinach nocnych dzieli się na trzy rodzaje:

OKAZJONALNA OPIEKA NOCNA

Jeśli Waszym podopiecznym jest osoba nie wymagająca stałej opieki, np. dzieci, chorzy, niepełnosprawni i ludzie starsi, musicie być zatrudnieni na poziomie B Super, natomiast w przypadku podopiecznych wymagających stałej opieki – poziom C Super lub D Super.

Za godziny pracy mieszczące się w zakresie od 20:00 do 8:00 rano przysługuje minimalne wynagrodzenie z tabeli D załączonej do kontraktu zbiorowego.

Jeśli nie mieszkacie z pracodawcą, musi on zapewnić Wam kolację, śniadanie oraz odpowiednie miejsce do spania. Jeżeli natomiast z nim mieszkacie, na każde 24 godziny pracy przysługuje Wam 11 godzin ciągłego wypoczynku.

CZUWANIE NOCNE (attesa notturna)

Tego typu praca nie przewiduje opieki nad podopiecznym, a jedynie czuwanie, czyli obecność przy nim. Konieczne jest w tym przypadku sporządzenie umowy pisemnej.

Za godziny pracy mieszczące się w zakresie od 21:00 do 8:00 rano przysługuje minimalne wynagrodzenie z tabeli E załączonej do kontraktu zbiorowego, pracodawca musi też zapewnić Wam kompletny wypoczynek nocny w odpowiednich warunkach.

Jeśli zajdzie konieczność wykonania dodatkowych czynności, musicie otrzymać dodatkowe wynagrodzenie zgodnie z tabelą C załączoną do kontraktu zbiorowego oraz ewentualne dodatki, jeśli są przewidziane.

PRACA NOCNA W ZAKRESIE UMOWY O PRACĘ

Za pracę nocną wykonywaną w godzinach od 22:00 do 6:00 przysługuje Wam wynagrodzenie powiększone o 20%, jeśli zalicza się ona do Waszych normalnych godzin pracy, lub jest ona traktowana jako nadgodziny, jeśli wykracza ona poza godziny pracy zapisane w umowie.

Nadgodziny

Nadgodziny, które nie mogą w żadnym wypadku uniemożliwiać Wam odpoczynku przysługującego Wam zgodnie z kontraktem zbiorowym, to praca wykraczająca poza normalny tygodniowy lub dzienny czas pracy. Pracodawca musi Was o nich uprzedzić co najmniej dzień wcześniej (z wyjątkiem nagłych wypadków), przy czym macie prawo odmówić, jeśli macie odpowiednie usprawiedliwienie.

Nadgodziny są dodatkowo płatne:

• osoby mieszkające z pracodawcą – 25% więcej w przypadku nadgodzin przepracowanych w godzinach 6:00-22:00, 50% więcej w godzinach 22:00-6:00 oraz 60% więcej w niedziele i święta
• osoby nie mieszkające z pracodawcą – 10% więcej, z tym że nadgodziny nie mogą przekroczyć 4 godzin tygodniowo i muszą być przepracowane w godzinach 6:00-22:00

Jeśli zdarzy Wam się pracować dłużej niż jest to przewidziane w Waszej umowie i spowodowane jest to nagłym, niemożliwym do przewidzenia zdarzeniem, nadgodziny dają Wam prawo jedynie do okresu odpoczynku tej samej długości.

Wstrzymanie pracy z winy pracodawcy

Jeśli pracodawca z jakiegoś powodu, niezależnego od Was i nie związanego z urlopem, wstrzyma Waszą pracę (np. wyjedzie), przysługuje Wam normalne wynagrodzenie, a jeśli na ten okres się wyprowadzicie, oprócz wynagrodzenia pracodawca musi Wam wypłacać tzw, vitto e alloggio za każdy dzień.

Wy również możecie poprosić o zawieszenie stosunku pracy w ważnego i udokumentowanego powodu, jednak pracodawca nie musi się na to zgodzić. Tego typu „urlop” jest bezpłatny i może trwać maksymalnie 12 miesięcy.

Zmiana stałego miejsca zamieszkania przez pracodawcę

Jeżeli pracodawca podejmie decyzję o przeprowadzce do innej gminy, musi Was o tym powiadomić na piśmie co najmniej 15 dni wcześniej – macie prawo odmówić przeprowadzki z pracodawcą, a jeśli nie dotrzyma on okresu wypowiedzenia, przysługuje Wam zadośćuczynienie za jego niedotrzymanie.

Za pierwsze piętnaście dni pracy w nowym miejscu przysługuje Wam dzienne wynagrodzenie wyższe o 20% zwykłej pensji, a dodatkowo pracodawca musi zwrócić Wam ewentualne koszty przeprowadzki i przewozu rzeczy osobistych, jeśli sam się tym nie zajął.

Czasowe wyjazdy z pracodawcą do innych miejscowości

Tego typu wyjazdy stanowią część Waszej pracy, nie możecie więc odmówić – włoskie rodziny bardzo często posiadają coś w rodzaju domów wakacyjnych, zwykle nad morzem, do których przenoszą się zwłaszcza latem. Jeżeli musicie samodzielnie dotrzeć na miejsce, pracodawca zobowiązany jest zwrócić Wam koszty podróży, a jeśli w umowie nie ma zapisu o tego typu wyjazdach, za każdy dzień przysługuje Wam wynagrodzenie powiększone o 20% minimalnego wynagrodzenia z tabeli A załączonej do kontraktu zbiorowego.

Urlop wypoczynkowy

Macie prawo do 26 dni płatnego urlopu wypoczynkowego rocznie, bez względu na godziny pracy i okres zatrudnienia u danego pracodawcy – oczywiście z każdą nową umową o pracę okres urlopowy jest naliczany od nowa. Pracodawca nie może Wam odmówić udzielenia urlopu ani zaproponować równowartości pieniężnej, gdyż jest to prawo, z którego nie można zrezygnować. W przypadku obcokrajowców możliwe jest za to „uzbieranie” dłuższego urlopu, za zgodą pracodawcy, i wykorzystanie go w ciągu maksymalnie dwóch lat (tzn. nie możecie „uzbierać” więcej niż 52 dni urlopu łącznie).

Okres urlopu jest ustalany z pracodawcą – generalnie dzielony jest on na dwa okresy w roku, a urlop letni powinien być wykorzystany w okresie pomiędzy czerwcem a wrześniem, jeżeli jednak macie inne potrzeby i chcielibyście np. pojechać do Polski na Wielkanoc, to możecie dogadać się w tej kwestii z pracodawcą.

Jeśli otrzymujecie wynagrodzenie miesięczne, za urlop otrzymujecie normalną pensję, jeśli natomiast otrzymujecie wynagrodzenie godzinne, przysługuje Wam pensja w wysokości 1/6 godzin tygodniowych za każdy dzień urlopu.

Osoby mieszkające z pracodawcą muszą też otrzymać ustalaną co roku odgórnie równowartość „wiktu i opierunku” (vitto e alloggio), gdyż podczas urlopu nie korzystają z przysługującego im lokum ani wyżywienia. W 2020 roku kwota ta wynosi 5,61 euro dziennie.

W przypadku nie wykorzystania przez Was całego urlopu przed rozwiązaniem umowy o pracę, w momencie zakończenia stosunku pracy pracodawca ma obowiązek wypłacić Wam jego równowartość!

„Wolne na godziny” (tzw. permessi)

Przysługuje Wam dodatkowo tzw. „wolne na godziny”, jednak tylko w niektórych przypadkach:

• udokumentowane wizyty lekarskie (wolne płatne) – osoby mieszkające z pracodawcą: 16 godzin rocznie; osoby nie mieszkające z pracodawcą i pracujące ponad 30 godzin tygodniowo: 12 godzin rocznie; osoby nie mieszkające z pracodawcą i pracujące poniżej 30 godzin tygodniowo: powyższe 12 godzin rocznie zostaje zmniejszone proporcjonalnie do godzin pracy
• udokumentowane nieszczęście dotyczące mieszkających z Wami członków rodziny lub krewnych do 2. stopnia (płatne): trzy dni robocze rocznie
• tacierzyńskie (congedo parentale) – płatne i bezpłatne, zgodnie z obowiązującymi przepisami, o których pisałam tutaj
• bezpłatne – krótkie okresy do uzgodnienia z pracodawcą (nie przysługuje Wam wówczas tzw. vitto e alloggio)

Urlop ze względu na ślub (własny)

Przysługuje Wam 15 dni kalendarzowych urlopu ze względu na zawarcie związku małżeńskiego. Jest to urlop płatny (oprócz wynagrodzenia przysługuje Wam również vitto e alloggio), a żeby otrzymać zapłatę, musicie przedstawić pracodawcy akt ślubu – oczywiście jeśli Wam nie wierzy na słowo.;).

Nie musicie wykorzystać urlopu bezpośrednio przed czy po ślubie – na jego wykorzystanie macie rok, ale uważajcie, bo jeśli w międzyczasie zmienicie pracodawcę, to stracicie do niego prawo! Nie jest on też w żaden sposób rekompensowany, więc nie liczcie na to, że były pracodawca wypłaci Wam jego równowartość.

Wolne na kształcenie kierunkowe

Jeśli jesteście zatrudnieni na pełen etat i na czas nieokreślony, po sześciu miesiącach pracy macie prawo do 40 godzin rocznie wolnego na kształcenie – chodzi tu o kursy dla osób pracujących dla rodzin (collaboratori e assistenti familiari). Jeżeli taki kurs jest finansowany lub uznawany przez instytucję Ebincolf, liczba przysługujących godzin zwiększa się do 64.

Urlop macierzyński

Kobietom w ciąży przysługuje obowiązkowy, płatny urlop macierzyński w wymiarze pięciu miesięcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami, o których pisałam tutaj. W okresie ciąży pracodawca nie może Was zwolnić (chyba że z tzw. słusznego powodu), chyba że zaszłyście w ciążę przed rozpoczęciem u niego pracy. Wy natomiast możecie zwolnić się z własnej woli i nie musicie przestrzegać okresu wypowiedzenia – pamiętajcie, by zrobić to pisemnie!

Nieobecność w pracy

Jeśli z jakiegoś powodu nie możecie się stawić danego dnia w pracy, musicie jak najszybciej poinformować pracodawcę i podać usprawiedliwienie. Jeżeli nie zrobicie tego w ciągu pięciu dni, a nieobecność nie jest związana z siłą wyższą, pracodawca ma prawo Was zwolnić z słusznego powodu (giusta causa).

Chorobowe

W przypadku choroby musicie zawiadomić jak najszybciej pracodawcę (przed przewidywaną godziną rozpoczęcia pracy, chyba że jest to technicznie niemożliwe), a osoby z nim nie mieszkające mają obowiązek dostarczenia mu zaświadczenia lekarskiego (certificato medico) maksymalnie następnego dnia. Obowiązek ten nie dotyczy osób mieszkających z pracodawcą, chyba że pracodawca wyraźnie zażąda zaświadczenia lub w przypadku, gdy zachorujecie podczas urlopu lub okresu, w którym przebywacie poza miejscem pracy i zamieszkania.

W przypadku choroby zachowujecie pracę (czytaj: pracodawca nie może Was z tego powodu zwolnić) oraz otrzymujecie wynagrodzenie zgodnie z poniższą tabelą:

Staż pracy u danego pracodawcy	Okres zachowania miejsca pracy	Wynagrodzenie
do 6 miesięcy	10 dni kalendarzowych	Max. 8 dni rocznie, 50% wynagrodzenia przez pierwsze 3 dni, 100% wynagrodzenia od 4 do 8 dnia
6 miesięcy – 2 lata	45 dni kalendarzowych	Max. 10 dni rocznie, 50% wynagrodzenia przez pierwsze 3 dni, 100% wynagrodzenia od 4 do 10 dnia
ponad 2 lata	180 dni kalendarzowych	Max. 15 dni rocznie, 50% wynagrodzenia przez pierwsze 3 dni, 100% wynagrodzenia od 4 do 15 dnia

UWAGA! W przypadku udokumentowanych przez ASL chorób nowotworowych okres zachowania miejsca pracy wydłużony zostaje o 50%.

Jeśli nie leżycie w szpitalu ani w domu pracodawcy, za okres choroby przysługuje Wam też tzw. vitto e alloggio. Pamiętajcie też, że choroba zawiesza okres próbny i okres wypowiedzenia.

Wypadek przy pracy i choroba zawodowa

W przypadku wypadku lub choroby zawodowej macie prawo zachować miejsce pracy na tych samych zasadach, co w przypadku „zwykłej” choroby (patrz wyżej). Pracodawca wypłaca normalne wynagrodzenie jedynie przez pierwsze trzy dni, łącznie z vitto e alloggio, jeśli nie przebywacie w szpitalu lub w domu pracodawcy. Również w tym przypadku zostaje zawieszony okres próbny oraz okres wypowiedzenia.

Jeżeli lekarz pogotowia nie zaświadczy, że uda Wam się wyzdrowieć w ciągu trzech kolejnych dni, pracodawca ma obowiązek zgłosić wypadek do INAIL (Krajowego Instytutu Ubezpieczeń od Wypadków przy Pracy) – ma na to dwa dni od momentu otrzymania zaświadczenia lekarskiego z pogotowia. Natomiast w przypadku podejrzenia lub pewności zgonu zgłoszenia musi dokonać w ciągu 24 godzin.

Począwszy od czwartego dnia do momentu wyzdrowienia, „wypadkowe” wypłacane jest przez INAIL zgodnie z następującymi zasadami:

• przysługuje ono również za dni wolne i świąteczne
• osoby mieszkające z pracodawcą mają prawo do vitto e alloggio
• przez pierwsze 90 dni kalendarzowych przysługuje 60% ustalonego z góry wynagrodzenia dziennego (retribuzione convenzionale)
• począwszy od 91. dnia przysługuje 75% tegoż wynagrodzenia

Wynagrodzenie

Wysokość wynagrodzenia zależy od poziomu pracowniczego, do którego zostałyście przypisani oraz od Waszych godzin pracy. Minimalne wynagrodzenie przypisane do każdego poziomu jest ustalane odgórnie każdego roku.

Przewidziane są też dodatki do wynagrodzenia zależne od poziomu zatrudnienia i Waszych obowiązków:

• opiekunkom do dzieci zatrudnionym na poziomie B Super, opiekującym się dzieckiem w wieku poniżej 6 lat, przysługuje dodatek miesięczny w wysokości 115,76 euro (0,70 euro za godzinę) – jeżeli wynagrodzenie otrzymywane od pracodawcy jest wyższe od minimalnego i ta „podwyżka” przekracza kwotę dodatku, dodatek zostaje przez nią wchłonięty
• opiekunki zatrudnione na poziomie C Super i D Super i opiekujące się co najmniej dwiema osobami wymagającymi stałej opieki otrzymują dodatek miesięczny w wysokości 100 euro miesięcznie (0,43 euro za godzinę) – również ten dodatek jest wchłaniany przez ewentualne podwyżki w stosunku do wynagrodzenia minimalnego
• opiekunkom zatrudnionym na poziomie D i D Super mieszkającym z pracodawcą przysługuje tzw. indennità di funzione w wysokości 171,18 euro miesięcznie
• opiekunkom zatrudnionym na poziomie B, B Super, C Super i D Super posiadającym certyfikat jakości UNI 11766:2019 przysługuje dodatek miesięczny, wypłacany od 01.10.2021 r., w wysokości od 8 do 10 euro miesięcznie (0,03 – 0,04 euro za godzinę). Jeśli jesteście zatrudnione na poziomie D Super i mieszkacie z pracodawcą, dodatek ten zostaje zastąpiony przez wyżej wspomnianą indennità di funzione

Pracodawca ma obowiązek wydawać Wam odcinek pensji (busta paga) za każdym razem, gdy otrzymujecie wypłatę – jedną kopię, podpisaną przez Was, zatrzymuje dla siebie, a egzemplarz podpisany przez pracodawcę należy do Was. Musi też wydać Wam roczne zaświadczenie o uzyskanych przez Was dochodach – ma na to maksymalnie 30 dni przed upłynięciem terminu składania zeznań podatkowych, musi też to zrobić w momencie rozwiązania umowy.

Co dwa lata Wasze wynagrodzenie automatycznie wzrasta o 4%, więc sprawdźcie, czy pracodawca o tym nie zapomina - przysługuje Wam maksymalnie siedem takich podwyżek w przypadku pracy u tego samego pracodawcy.

Przysługuje Wam też tzw. trzynastka (tredicesima), wypłacana w grudniu każdego roku (dlatego zwana jest też „premią gwiazdkową”) oraz odprawa (TFR), o której pisałam tutaj. Odprawa ta wypłacana jest na zakończenie stosunku pracy, ale na Waszą prośbę pracodawca maksymalnie raz w roku może wypłacić Wam nie więcej niż 70% uzbieranej odprawy.

Zwolnienie z pracy i okres wypowiedzenia

Zarówno Wy, jak i pracodawca możecie rozwiązać umowę bez konieczności podawania powodu, musicie jedynie dotrzymać obowiązującego Was okresu wypowiedzenia (wyjątek stanowią bardzo poważne sytuacje uniemożliwiające jakąkolwiek dalszą współpracę):

Tygodniowy czas pracy	Staż pracy	Pracodawca	Pracownik
ponad 25 godzin	do 5 lat	15 dni kalendarzowych	7,5 dni kalendarzowych
ponad 25 godzin	ponad 5 lat	30 dni kalendarzowych	15 dni kalendarzowych
poniżej 25 godzin	do 2 lat	8 dni kalendarzowych	8 dni kalendarzowych
poniżej 25 godzin	ponad 2 lata	15 dni kalendarzowych	15 dni kalendarzowych

Okres wypowiedzenia zostaje podwojony, jeśli pracodawca chce Was zwolnić przed upłynięciem 31. dnia po zakończeniu Waszego urlopu macierzyńskiego..

Jeżeli korzystacie z osobnego i niezależnego mieszkania należącego do pracodawcy, okres wypowiedzenia wynosi 30 dni w przypadku stażu krótszego niż rok oraz 60 dni w przypadku dłuższego stosunku pracy. Musicie wówczas pozostawić nieruchomość pustą, bez przedmiotów nie należących do byłego już pracodawcy

Jeśli pracodawca nie dotrzyma okresu wypowiedzenia, musi wypłacić Wam równowartość pensji za te dni, a jeśli Wy go nie dotrzymacie, musicie zapłacić pracodawcy taką samą kwotę.

Jeśli postanowiliście zwolnić się z tzw. słusznego powodu (giusta causa), również macie prawo otrzymać od pracodawcy wyżej wymienione zadośćuczynienie za niedotrzymanie okresu wypowiedzenia.

Śmierć podopiecznego

W przypadku śmierci Waszego podopiecznego macie do wyboru dwie opcje: zachowanie okresu wypowiedzenia ze strony rodziny zmarłego, jeśli zgodzi się ona na Wasze tymczasowe pozostanie w mieszkaniu, lub natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę z wypłatą równowartości wynagrodzenia za nie dotrzymanie okresu wypowiedzenia przez pracodawcę.

Za ewentualne długi zmarłego odpowiadają jego spadkobiercy, chyba że odrzucili oni spadek. Oznacza to, że muszą oni wypłacić Wam wszelkie należności związane z rozwiązaniem umowy o pracę, a więc:

• wynagrodzenie
• odprawę TFR
• ewentualnie niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Na Waszą prośbę pracodawca musi wystawić zaświadczenie o zwolnieniu Was z pracy, co może Wam się przydać np. przy rejestracji w urzędzie pracy czy potwierdzeniu prawa do opieki zdrowotnej w ASL.

Śmierć pracownika

Jeśli natomiast, nie daj Boże, to Wy opuścicie ten ziemski padół, zadośćuczynienie za niedotrzymanie okresu wypowiedzenia oraz odprawa muszą zostać wypłacone następującym członkom rodziny:

• Waszemu małżonkowi
• dzieciom
• krewnym do 3. stopnia z Wami mieszkającym
• powinowatym do 2. stopnia z Wami mieszkającym

W przypadku, gdy osoby mające prawo do tych pieniędzy nie dogadają się między sobą, podział nastąpi zgodnie z obowiązującymi we Włoszech przepisami, a w przypadku braku tychże osób, pieniądze zostaną podzielone zgodnie w prawem spadkowym.