EMERYTURA DLA OSÓB, KTÓRE NIE OPŁACAŁY SKŁADEK WE WŁOSZECH (ASSEGNO SOCIALE)

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2023 r.

Jeśli czytaliście artykuł o prawie do emerytury we Włoszech, wiecie już, że aby otrzymać włoskie świadczenie, musicie spełnić pewne warunki. A co z osobami, które mieszkają we Włoszech, ale nigdy nie pracowały i nie wpłaciły ani jednej składki na ubezpieczenie społeczne (contributi)?

Jeżeli znajdujecie się w podobnej sytuacji, możecie odetchnąć – we Włoszech istnieje coś takiego, jak emerytura socjalna (nazywam ją zazwyczaj na blogu zasiłkiem socjalnym, ale w tym artykule bardziej pasuje mi określenie „emerytura”), zwana assegno sociale. Oczywiście, aby ją otrzymać, musicie spełniać określone warunki, o czym za chwilę.

Czym jest assegno sociale?

Jest to pomoc finansowa, jakiej państwo włoskie udziela osobom znajdującym się w trudnej sytuacji, bez względy na opłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Emerytura socjalna nie podlega opodatkowaniu od dochodu (IRPEF), nie można jej też odziedziczyć ani przenieść za granicę, a wypłacana jest przez INPS, włoski odpowiednik polskiego ZUS-u.

Emerytura socjalna wypłacana jest w trzynastu miesięcznych ratach.

Jakie warunki trzeba spełnić?

Aby uzyskać prawo do emerytury socjalnej, musicie spełniać następujące warunki:

• przebywać we Włoszech w sposób ciągły i legalny przez co najmniej 10 lat – wymóg ten został wprowadzony w 2009 roku i oznacza, że musicie wykazać 10 lat ciągłego zameldowania, przy czym może to być też okres "uzbierany" w przeszłości, niekoniecznie w latach bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku, co wyjaśnił INPS w okólniku nr 105 z dnia 02.12.2008 r.
  
• posiadać zameldowanie we Włoszech w momencie składania wniosku
• mieć co najmniej 67 lat – o tym szerzej za chwilę
• nie przekraczać określonego limitu dochodu

Warunki te sprawdzane są przez INPS co roku, więc jeśli okaże się np. że przekroczyliście dopuszczalny limit dochodu, wypłata emerytury zostanie wstrzymana.

Podczas pobierania emerytury socjalnej możecie wyjeżdżać zagranicę, jednak w przypadku pobytu przekraczającego miesiąc czasu INPS zawiesza jej wypłatę. Jeśli po upłynięciu roku od zawieszenia wypłaty emerytury nie wrócicie do Włoch na stałe, zostaje ona Wam odebrana.

Wiek emerytalny

Podobnie jak w przypadku „normalnej” emerytury, również tutaj trudno mówić jest o wieku emerytalnym, gdyż niedawna reforma nadała nowy sens pojęciu wieku pozwalającego na korzystanie ze świadczeń INPS. Wiek ten jest obecnie stopniowo podnoszony wraz z oczekiwaną długością trwania życia, dlatego też dawny wymóg 65 lat w 2016 roku wzrósł do 65 lat i 7 miesięcy, a począwszy od 2019 r. wynosi 67 lat.

Limit dochodu

Ponieważ emerytura socjalna przysługuje jedynie osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, musicie wykazać, że w danym roku nie uzyskaliście dochodu lub nie przekroczyliście określonego limitu. Do dochodu wliczane są wszelkie uzyskane przez Was dochody, z wyjątkiem:

• samej emerytury socjalnej
• zaległych należności podlegającym osobnemu opodatkowaniu (tassazione separata)
• dochodu z mieszkania/domu, który jest Waszym głównym miejscem zamieszkania (tzw. prima casa)
• świadczenia emerytalnego wypłaconego przez obowiązkowe fundusze emerytalne w 1/3 całkowitej jego wysokości, którego kwota nie może przekroczyć 1/3 emerytury socjalnej
• zasiłku wypłacanego osobom wymagającym stałej opieki, tzw. indennità di accompagnamento
• odprawy TFR i innych podobnych świadczeń czy premii, wypłacanych przez pracodawcę po zakończeniu stosunku pracy
• zasiłku rodzinnego ANF i innych świadczeń na rzecz rodziny
• zasiłku wypłacanego osobom głuchoniemym, tzw. indennità di comunicazione
• dożywotniego świadczenia wypłacanego kombatantom
• odszkodowań dla osób nieodwracalnie poszkodowanych w wyniku obowiązkowych szczepień i transfuzji
• zasiłku wypłacanego przez INAIL osobom całkowicie i nieodwracalnie upośledzonym
• renty wypłacanej przez INPS osobom niezdolnym do pracy

Dopuszczalny roczny limit dochodu zależy od ustalanej co roku wysokości emerytury socjalnej i w 2023 roku wynosi on:

• 6542,51 euro w przypadku osób samotnych
• 13085,02  euro w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim – dochody małżonków są sumowane

Wysokość emerytury socjalnej

Emerytura socjalna w pełnej kwocie – a więc w 2023 roku w wysokości 6542,51 euro – wypłacana jest jedynie osobom nie posiadającym żadnego dochodu, natomiast w przypadku tych z Was, który jakiś dochód uzyskują, wysokość emerytury zależy właśnie od tego dochodu. Generalnie zmniejsza się ona wraz z dochodem, więc im wyższy dochód, tym niższa emerytura, gdyż od maksymalnej kwoty zasiłku zostaje odjęty deklarowany przez Was dochód.

W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, uzyskujących dochód, maksymalna wysokość emerytury zostaje podwojona.

Przykład 1 Kazio nie ma żony, ma za to pracę – dorabia sobie jako ogrodnik u sąsiada,który płaci mu za to 1200 euro rocznie. 6542,51 euro – 1200 euro = 5342,51 euro 4777,79 euro / 13 = 410,96 euro miesięcznie Przykład 2 Kazio znalazł żonę, która posiada dochód z domku letniskowego w wysokości 4000 euro rocznie. Ich dochody się sumują, więc dochód całkowity wynosi 5200 euro. 13085,02 euro – 5200 euro = 7885,02 euro 6755,58 euro / 13 = 606,54 euro miesięcznie

W niektórych przypadkach wysokość emerytury socjalnej zostaje zmniejszona:

• osoby przebywające w domach opieki i innych podobnych instytucjach na koszt państwa – emerytura pomniejszona o 50%
• osoby przebywające w domach opieki, których koszt nie przekracza on połowy wysokości zasiłku socjalnego i pokrywany jest on przez tę osobę lub jej krewnych – emerytura zmniejszona o 25%

Z drugiej strony, niektórzy z Was mogą liczyć na nieco wyższą emeryturę socjalną, jeśli spełniacie następujące warunki:

• ukończyliście 70. rok życia (60. w przypadku osób całkowicie niepełnosprawnych)
• Wasz dochód nie przekracza limitu określanego każdego roku przez INPS

Dodatek ten nosi nazwę maggiorazione sociale i jego maksymalna wysokość wynosi obecnie 196,91 euro miesięcznie.

Wniosek o przyznanie emerytury socjalnej

Wniosek można złożyć tylko i wyłącznie drogą elektroniczną lub telefonicznie – nie ma możliwości osobistego złożenia wniosku. INPS daje Wam do wyboru następujące opcje:

• złożenie wniosku na stronie internetowej INPS – musicie być zarejestrowani na portalu i posiadać kod dostępu (PIN) lub być w posiadaniu narzędzia SPID
  
• złożenie wniosku przez telefon, dzwoniąc na specjalny numer INPS – darmowy 803164 z telefonów stacjonarnych lub płatny 06 164164 z telefonów komórkowych)
• skorzystanie z pośrednictwa związków zawodowych (CAF, patronato), które wypełnią wniosek i prześlą go w Waszym imieniu do INPS

Do wniosku należy zazwyczaj załączyć następujące dokumenty, z zależności od Waszej sytuacji życiowej:

• ksero Waszego dokumentu tożsamości
• oświadczenie dotyczące danych osobowych (Waszych i ewentualnie małżonka)
• oświadczenie dotyczące zameldowania na stałe we Włoszech
• oświadczenie dotyczące ewentualnego pobytu w domu opieki
• oświadczenie dotyczące wyboru formy wypłaty emerytury – przelewem bankowym, czekiem, w wybranym przez Was urzędzie pocztowym, na imienną książeczkę oszczędnościową (libretto di risparmio) lub na kartę przedpłaconą (carta prepagata)
• dokumentację dotyczącą dochodów uzyskanych przez Was i ewentualnie Waszego małżonka

Wypłata emerytury następuje od pierwszego dnia następnego miesiąca po złożeniu wniosku, oczywiście jeśli spełniacie wszystkie wymagane warunki.