EMERYTURA – SUMOWANIE OKRESÓW UBEZPIECZENIA W POLSCE I WE WŁOSZECH

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2021 r.

 

Ci z Was, którzy pracują we Włoszech, a wcześniej pracowali w Polsce (lub odwrotnie, czemu nie) pewnie zastanawiają się, jak będzie wyglądać ich przyszła emerytura. Składki na ubezpieczenie społeczne opłacone są w dwóch różnych krajach, kto będzie wypłacał emeryturę i w jakiej wysokości? Postaram się wyjaśnić Wam dziś zasady regulujące tę kwestię, przy czym skupię się na włoskiej części – nie orientuję się zbytnio w polskich przepisach, dlatego nie chcę pisać o czymś, na czym się nie znam.:)

Koordynacja unijna

Unia Europejska zadbała o to, by okresy ubezpieczenia w różnych krajów UE mogły być sumowane, co oznacza, że nawet jeżeli nie macie wymaganego stażu pracy w Polsce czy we Włoszech, możecie oba te okresy do siebie dodać, pod warunkiem, że przepracowaliście we Włoszech co najmniej rok. Po włosku operacja ta nosi nazwę totalizzazione dei periodi contributivi i dotyczy zarówno pracowników najemnych, jak i osób prowadzących działalność gospodarczą (one też płacą składki na ubezpieczenie społeczne.

UWAGA! Okresy ubezpieczeniowe z innych krajów członkowskich uwzględniane się tylko wtedy, gdy nie pokrywają się z włoskimi okresami ubezpieczenia.

Jak wspomniałam w artykule o włoskiej emeryturze, jednym z warunków koniecznych do jej uzyskania jest opłacenie we Włoszech co najmniej 20 lat składek. W Polsce jest bodajże jeszcze gorzej (poprawcie mnie, jeśli się mylę), gdyż wymagany jest okres ubezpieczeniowy nie krótszy niż 25 lat, więc osoby, które nie przepracowały w danym kraju odpowiednio długiego okresu, w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego miałyby problemy z uzyskaniem prawa do emerytury. Na szczęście dzięki możliwości uznania okresów ubezpieczeniowych z różnych krajów jest to problem do przeskoczenia.

Przykład Kazio w styczniu 2021 r. skończył 67 lat, pracuje we Włoszech od stycznia 2005 roku, czyli 16 lat. Wcześniej przepracował 20 lata w Polsce. Wiek emerytalny (wynosi on obecnie we Włoszech 67 lat) został przez Kazia osiągnięty, ale nie opłacił on wystarczającej ilości składek (contributi) i zgodnie z włoskimi przepisami musiałby poczekać jeszcze kilka lat. Dodając jednak lata przepracowane w Polsce, uzyska prawo do włoskiej emerytury, mimo iż składki opłacone we Włoszech nie są wystarczające – łączny okres ubezpieczeniowy będzie wynosił 36 lat.

Wysokość emerytury włoskiej po zsumowaniu okresów ubezpieczeniowych

Uprzedzam Wasze następne pytanie: Kazio nie otrzyma we Włoszech emerytury za całe 36 lat. Nie może jej otrzymać, gdyż włoski INPS otrzymywał składki emerytalne przez 16 lat, nie przez 36, więc emerytura przysługująca Kaziowi we Włoszech będzie proporcjonalna do przepracowanego tutaj okresu. Polski okres ubezpieczeniowy zostaje uwzględniony jedynie w celu uzyskania prawa do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, w przypadku, gdy włoski okres ubezpieczeniowy jest niewystarczający – dlatego też składki odprowadzone do ZUS-u nie wpłyną na wysokość włoskiej emerytury.

Oznacza to, że w praktyce otrzymacie dwie emerytury: jedną z polskiego ZUS-u (gdzie również może złożyć wniosek o zsumowanie obu okresów ubezpieczeniowych, biorąc pod uwagę, że przepracował w Polsce tylko 20 lat), a drugą z włoskiego INPS. Każda z tych instytucji obliczy wysokość przysługującego Wam świadczenia na podstawie własnych przepisów i taką emeryturę otrzymacie z każdego kraju.

Weźmy znów pod lupę Kazia i obliczmy jego włoską emeryturę zgodnie z zasadami INPS: INPS oblicza teoretyczną emeryturę dla osoby, która opłaciła 36 lat składek (zgodnie z sumą okresów ubezpieczniowych Kazia) – kwota wzięta znikąd, zupełnie teoretyczna: 25000 euro rocznie przyznaje Kaziowi 16/36 części obliczonej kwoty, za 16 przepracowanych przez niego we Włoszech lat: 25000 x 16/38 = 25000 x 0,44 = ok. 11000 euro rocznie

Wniosek o przyznanie emerytury

Nie musicie składać osobnych wniosków o przyznanie emerytury w Polsce i we Włoszech – składa się go w miejscu stałego zamieszkania, np. przy okazji wnioskowania o „normalną” emeryturę przysługującą w danym kraju. Tak więc jeśli mieszkacie we Włoszech, wniosek składacie w INPS, a jeśli wróciliście do kraju, odpowiednią instytucją jest ZUS. Jeśli we wniosku wpiszecie wszystkie okresy ubezpieczeniowe, włoskie i polskie, zostanie on potraktowany jako wniosek o przyznanie emerytury w obu państwach – INPS poinformuje o tym polski ZUS i vice versa. 

Ponieważ włoski wiek emerytalny jest wyższy niż polski, nie ma sensu prosić ZUS o wysłanie wniosku o przyznanie włoskiej emerytury, jeśli składacie wniosek o przyznanie polskiego świadczenia w wieku np. 60 lat - INPS odrzuci wniosek o emeryturę, sprawdzi jedynie, czy nie przysługuje Wam emerytura wcześniejsza (patrz artykuł o prawie do emerytury).

Osoby mieszkające we Włoszech mogą złożyć wniosek o przyznanie emerytury tylko i wyłącznie drogą elektroniczną lub telefonicznie – nie ma możliwości osobistego złożenia wniosku. INPS daje Wam do wyboru następujące opcje:

• złożenie wniosku na stronie internetowej INPS – musicie być zarejestrowani na portalu i posiadać kod dostępu (PIN) lub być w posiadaniu narzędzia SPID
  
• złożenie wniosku przez telefon, dzwoniąc na specjalny numer INPS – darmowy 803164 z telefonów stacjonarnych lub płatny 06 164164 z telefonów komórkowych) – również w języku polskim
• skorzystanie z pośrednictwa związków zawodowych (patronato, CAF), które wypełnią wniosek i prześlą go w Waszym imieniu do INPS

Aby udowodnić, że rzeczywiście pracowaliście w Polsce, wystarczy przedstawić jakiekolwiek dokumenty to potwierdzające, np. odcinki płacy, potwierdzenie o opłacaniu składek czy świadectwa pracy. Są to dokumenty, których zwykle wymaga ZUS w celu przyznania emerytury, więc w zależności od Waszej sytuacji możecie zapytać w polskim urzędzie, co jest wymagane.

W Bydgoszczy (dawniej w Łodzi) istnieje specjalna jednostka ZUS specjalizująca się w łączeniu świadczeń z Włoch, udzielająca informacji zarówno osobom mieszkającym w Polsce, jak i zagranicą: Oddział ZUS w Bydgoszczy Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Marii Konopnickiej 18a 85-124 Bydgoszcz Adres do korespondencji: ul. Św. Trójcy 33, 85-224 Bydgoszcz