UMOWA NA CZAS OKREŚLONY (CONTRATTO A TEMPO DETERMINATO)

Ponieważ w drugiej połowie 2018 r. po raz kolejny zostały dość dogłębnie zmienione przepisy dotyczące umowy na czas określony, postanowiłam skasować poprzednie artykuły i napisać nowy, zawierający wszystkie aktualnie obowiązujące zasady.

Umowa na czas określony nie różni się zbytnio od umowy na czas nieokreślony, z wyjątkiem oczywiście jej ważności – o ile umowa na czas nieokreślony data ważności nie jest przewidziana, o tyle w tym przypadku podpisywana przez Was umowa ma jasno określony moment, w którym stosunek pracy ma się zakończyć. Pozostałe zasady są podobne do tych, o których pisałam w artykule o umowie na czas nieokreślony, a więc odnosi się ona do odpowiednich kontraktów zbiorowych, pracodawca płaci składki na ubezpieczenie, macie prawo do urlopu, odprawy, trzynastki itp.

Umowa na czas określony jest oczywiście korzystna dla pracodawcy ze względu na jej mniej wiążący charakter, jednak włoskie przepisy przewidują pewne ograniczenia, które mają na celu zniechęcenie pracodawców do oferowania tego typu umów, gdyż powinno być to narzędzie stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Rzecz jasna, pracodawcy często znajdują legalny sposób, by nie przechodzić na umowę na czas nieokreślony, nie odbiegajmy jednak od głównego tematu.

Forma umowy

Umowa na czas określony musi mieć formę pisemną, z wyjątkiem przypadków, gdzie czas jej trwania nie przekracza 12 dni, a pracodawca ma obowiązek wręczyć Wam kopię umowy w ciągu pięciu dni od jej podpisania. Musi ona zawierać też jasno określony „termin ważności”, w przeciwnym wypadku jest ona nieważna i zostaje automatycznie przekształcona w umowę na czas nieokreślony.

W jakich sytuacjach można podpisać umowę na czas określony?

Pracodawca ma możliwość podpisania z Wami umowy na czas określony bez podawania powodu, jeśli ważność tej umowy nie przekracza 12 miesięcy. Tak więc pracodawca nie musi usprawiedliwiać jej podpisania i nie ryzykuje przy tym, że zostanie ona przekształcona w umowę na czas nieokreślony.

Gdyby natomiast pracodawca miał ochotę zaproponować Wam umowę na okres przekraczający 12 miesięcy (nie dłuższy niż 24 miesiące), może to zrobić, ale musi podać powód usprawiedliwiający taką formę umowy – w przypadku braku takiego powodu, umowa ta zostaje zmieniona na umowę na czas nieokreślony. Przepisy przewidują trzy powody pozwalające na przekroczenie początkowego, rocznego okresu trwania umowy:

• obiektywnie wyjątkowe i tymczasowe sytuacje, nie związane z normalnym trybem pracy zakładu pracy
• konieczność zastąpienia nieobecnych tymczasowo pracowników
• znaczny, tymczasowy i nieprzewidywalny wzrost zleceń na produkty lub usługi świadczone przez firmę

Obowiązek podawania powodu nie dotyczy umów o pracę sezonową (contratti di lavoro stagionale).

Maksymalny czas trwania umowy

Jak wspomniałam wyżej, limity czasowe są następujące:

• do 12 miesięcy – bez konieczności podawania powodu
• do 24 miesięcy – jeśli jest to usprawiedliwione jednym z powodów przewidzianych przepisami (patrz wyżej); jeśli w umowie nie zostanie podany powód, przekształca się ona w umowę na czas nieokreślony po upłynięciu pierwszych 12 miesięcy (czyli od pierwszego dnia trzynastego miesiąca)
• do 36 miesięcy – tylko w przypadku, gdy umowa zostanie podpisana przed terytorialną Dyrekcją ds. Pracy (Ispettorato Territoriale del Lavoro)

Przedłużenie umowy

Zacznijmy od tego, że włoskie przepisy przewidują dwie różne sytuacje, które są określone dwoma różnymi słowami: proroga (przedłużenie terminu ważności umowy już podpisanej, której inne postanowienia pozostają nie zmienione) oraz rinnovo (podpisanie nowej umowy nawiązującej do poprzedniej, do której można wprowadzić zmiany). Po polsku oba terminy można swobodnie przetłumaczyć jako przedłużenie, ponieważ jednak muszę jakoś je rozróżnić, w przypadku rinnovo będę używać słowa odnowienie, a w przypadku proroga – przedłużenie.

Umowa na czas określony nie może być przedłużana w nieskończoność, gdyż docelowo ma prowadzić do podpisania z pracownikiem umowy na czas nieokreślony. Najnowsza ustawa dopuszcza maksymalnie czterokrotne jej przedłużenie w ciągu maksymalnie 24 miesięcy, pod warunkiem, że wykonujecie cały czas te same obowiązki określone w podpisanej umowie.

O ile przedłużenie umowy w ciągu pierwszych 12 miesięcy nie wymaga podania powodu takiej decyzji, o tyle w przypadku jej odnowienia (również w ciągu pierwszego roku) lub przedłużenia po upłynięciu początkowych 12 miesięcy podanie powodu staje się obowiązkowe. Tutaj również obowiązują trzy dopuszczalne przepisami powody, o których pisałam wyżej.

Podpisanie nowej umowy na czas określony z tym samym pracownikiem

Po upłynięciu limitów czasowych przewidzianych przepisami, pracodawca może podpisać z Wami nową umowę na czas określony, jednak pomiędzy jedną a drugą umową musi minąć pewien okres czasu, w przeciwnym wypadku umowa zostaje przekształcona w umowę na czas nieokreślony. Obecnie obowiązują następujące przedziały czasowe:

• 10 dni w przypadku umów o ważności do 6 miesięcy
• 20 dni w przypadku umów o ważności przekraczającej 6 miesięcy

Jeśli pracodawca nie dotrzyma tego typu przerwy, umowa automatycznie staje się umową na czas nieokreślony, począwszy od pierwszego dnia ważności pierwotnej umowy.

Wykonywanie obowiązków po wygaśnięciu umowy (tzw. proroga di fatto)

Bywa tak, że mimo iż ważność umowy się skończyła, pracodawca nadal korzysta z „usług” pracownika – nie jest to zabronione, ale w takich przypadkach mają zastosowanie szczególne przepisy:

• od 1. do 10. dnia pracy „nadprogramowej” pracownik ma prawo do pensji wyższej o 20% za każdy dzień pracy, a od 11. dnia podwyżka ta wzrasta do 40%
• w przypadku umów o ważności do 6 miesięcy, umowa zostaje automatycznie przekształcona w umowę na czas nieokreślony, jeśli praca „ekstra” przekroczy 30 dni od daty wygaśnięcia umowy, natomiast w przypadku umów o ważności przekraczającej 6 miesięcy okres ten wydłuża się do 50 dni