DAROWIZNA WE WŁOSZECH

Ostatnia aktualizacja: 09.01.2021 r.

 

Chcecie komuś podarować pieniądze czy też nieruchomość albo to Wam ktoś zamierza taki prezent zrobić (powiedzmy sobie szczerze, w przypadku nieruchomości często wynika to z chęci płacenia niższych podatków i nie zawsze opłaca się to osobie obdarowywanej) i zastanawiacie się, jak kwestia darowizny wygląda w świetle włoskich przepisów? Nie bójcie żaby, po to tu jestem, żeby Wam wszystko wyjaśnić.

Darowizna, w przeciwieństwie do spadku, dotyczy przekazania dóbr za życia darczyńcy.

Rodzaje darowizny

Musicie przede wszystkim wiedzieć, że istnieją we Włoszech dwa rodzaje darowizny:

• bezpośrednia (diretta) – gdy darowizna zostaje przekazana za pośrednictwem aktu notarialnego
• pośrednia (indiretta) – gdy aktu notarialnego brak, a jedna osoba w jakiś sposób „wzbogaca” drugą

W przypadku darowizny bezpośredniej kwestia jest dość jasna – idziecie do notariusza i spisujecie akt, w którym stoi jak byk, kto i co komu daruje. Darowizna pośrednia jest nietypowa, gdyż to takie powiększenie majątku drugiej osoby, które wynika np. z dania jej dostępu do swojego konta bankowego czy ze spłaty zaciągniętego przez nią długu. Inne przykłady to m.in. umorzenie długu, zakup mieszkania na nazwisko dziecka czy sprzedaż danego dobra za cenę dużo niższą od rynkowej. Niby nie darowizna, a jednak, bo dzięki tacie czy cioci Rosarii z Zagarolo Wasz majątek nagle staje się większy.

Zapewne zastanawiacie się teraz, po kiego grzyba w takim razie płacić notariuszowi, skoro można skorzystać z darowizny pośredniej – radzę tu uważać, gdyż w razie problemów (a problemy pojawiają się zazwyczaj znienacka i z najmniej spodziewanej strony, zwykle ze strony spadkobierców darczyńcy) może się okazać, że sąd po analizie sprawy uzna, że darowizna jest nieważna, gdyż powinien być spisany akt notarialny. Taki na przykład przelew bankowy czy czek to nie darowizna pośrednia i w niektórych przypadkach konieczne jest zwrócenie się do adwokata – ale o tym za chwilę.

Darowizna o niewielkiej wartości

W przypadku bezpośredniej darowizny o wartości uznanej za niewielką, w tym darowizny pieniężnej, nie jest wymagany akt notarialny i wystarczy, że osoba obdarowana przyjmie dane dobra i wejdzie w ich posiadanie. Dotyczy to jedynie dóbr ruchomych, nie można uznać, że nieruchomość czy teren stanowią darowiznę o niewielkiej wartości, nawet jeśli mowa o ruderze położonej w zapomnianej przez Boga i ludzi dziurze – nieruchomości rządzą się innymi prawami.

No dobrze, ale jaka wartość jest uznawana za niewielką? Otóż nie istnieje ustalona kwota – oprócz obiektywnej wartości dóbr, bierze się też pod uwagę stan majątkowy darczyńcy, gdyż dla mnie sto tysięcy euro może stanowić kwotę przyprawiającą o zawrót głowy, natomiast taki Berlusconi nawet nie zauważy jej braku. Tak więc gdybym chciała podarować Wam mój sprzęt AGD i dorzucić meble kuchenne, to biorąc pod uwagę mój mizerny stan posiadania, musielibyśmy udać się do notariusza, gdyż tego typu darowizna dość poważnie by mnie zubożyła. Gdyby natomiast na moim miejscu był Silvio, akt nie byłby konieczny – to tak w ramach przykładu.

W pozostałych przypadkach wymagane jest spisanie aktu notarialnego w obecności dwóch świadków.

Darowizna pieniężna

Generalnie odradzam przekazywanie „prezentów” pieniężnych w gotówce, choć przepisy pozwalają na to w przypadku kwoty nie przekraczającej obecnie 2000 euro. Dlaczego? Gdyż w razie kontroli urzędu skarbowego osoba obdarowana musi udowodnić, skąd wzięła pieniądze, a w przypadku gotówki jest to zdecydowanie skomplikowane.

Włoski fiskus ma do dyspozycji narzędzie zwane dochodomierzem (redditometro – musicie przyznać, że ładnie mi się przetłumaczyło na polski), które sygnalizuje, gdy podatnik wydał sporo więcej niż zarobił – dzwony biją na alarm bodajże w przypadku, gdy poniesione wydatki przekraczają o 20% dochody wynikające z rocznego zeznania podatkowego. Aby więc uniknąć kontroli, bo po co się stresować, radzę korzystać z przelewów bankowych lub czeków i używać w tytule przelewu sformułowań takich jak „prezent urodzinowy” czy „na zakup nowego samochodu” - wtedy wszystko jest jasne.

Darowizna w formie nieruchomości

Jeśli chcecie podarować komuś np. mieszkanie, musicie zrobić to za pomocą wyżej wspomnianego aktu notarialnego, który zostanie wpisany do rejestru publicznego. Notariusz ma obowiązek przeprowadzić kontrolę w katastrze i w urzędzie skarbowym, by sprawdzić stan nieruchomości i upewnić się, że rzeczywiście do Was ona należy i że możecie nią bez problemu dysponować. W przypadku terenu konieczne jest też wystąpienie do urzędu gminy o wydanie tzw. CDU (Certificazione di Destinazione Urbanistica) i załączenie go do aktu.

Osoba obdarowana musi ponieść następujące koszty:

• honorarium notariusza
• opłatę hipoteczną w wysokości 2% wartości katastralnej nieruchomości lub wartości wpisanej do aktu (w zależności od tego, która z nich jest wyższa)
• opłatę katastralną w wysokości 1% wartości

Opłaty te są niższe w przypadku, gdy osoba obdarowana zamierza ustanowić w otrzymanej nieruchomości swoje główne miejsce zamieszkania (tzw. prima casa):

• opłata hipoteczna: 200 euro
• opłata katastralna: 200 euro

Pamiętajcie jednak, że oświadczając, iż macie prawo do tejże ulgi (a więc zobowiązując się do zameldowania się w mieszkaniu w ciągu 18 miesięcy od jego otrzymania oraz deklarując, że nie posiadacie innej nieruchomości na terenie tej samej gminy), uzyskujecie z jednej strony możliwość skorzystania z ulgi na opłaty, z drugiej jednak nie będziecie mogli sprzedać nieruchomości przed upływem pięciu lat od jej otrzymania, chyba że w ciągu roku od jej sprzedaży kupicie inne mieszkanie na zasadzie prima casa w tej samej gminie.

Osoba obdarowana nie jest odpowiedzialna za ewentualne nieprawidłowości związane z nieruchomością, np. budowlane.

Uprzedzam, że w związku z  możliwością podważenia darowizny może być problem z ewentualną sprzedażą otrzymanej nieruchomości – potencjalni kupujący mogą, całkiem słusznie, mieć wątpliwości co do zakupu, gdyż w razie podważenia darowizny będą musieli zwrócić nieruchomość.

Podatek od darowizny

W zależności od stopnia pokrewieństwa, przewidziane są następujące stawki podatku od darowizny:

STOPIEŃ POKREWIEŃSTWA	STAWKA PODATKU (% WARTOŚCI)	KWOTA ZWOLNIONA OD PODATKU
Małżonek, zstępni (dzieci, wnuki) i wstępni (rodzice, dziadkowie)	4%	1000000 euro
Rodzeństwo	6%	100000 euro
Pozostali krewni do czwartego stopnia, powinowaci w linii prostej oraz powinowaci w linii bocznej do trzeciego stopnia	6%	brak
Pozostałe osoby	8%	Brak
Osoby z orzeczoną poważną niepełnosprawnością (handicap grave)	Zgodnie ze stopniem pokrewieństwa	1500000 euro

Podważenie darowizny

Skoro już ktoś Wam coś podarował, to nie może tego później odebrać, gdyż akt darowizny jest aktem nieodwołalnym (z wyjątkiem sytuacji, w której okazaliście się „niegodni” darowizny lub darczyńca doczekał się potomstwa bądź dowiedział się o jego istnieniu – wówczas odwołanie darowizny jest możliwe). Nie oznacza to jednak, że nie możecie stracić otrzymanych dóbr – w niektórych przypadkach darowizna może zostać podważona przez osoby trzecie.

Może do tego dojść w następujących przypadkach:

• gdy została naruszona kwota zachowku przysługująca spadkobiercom darczyńcy po jego śmierci
• gdy darczyńca został zmuszony do dokonania darowizny wbrew swojej woli (np. wskutek gróźb)
• gdy osoba obdarowana oszukała darczyńcę, by otrzymać darowane dobra
• gdy darczyńca był niepełnoletni lub ubezwłasnowolniony (darowizna jest wówczas nieważna)
• gdy darowizna została dokonana wskutek błędu darczyńcy
• gdy nie została zachowana wymagana przepisami forma darowizny (np. brakuje aktu notarialnego w przypadku darowizny bezpośredniej, akt nie zawiera daty lub podpisu, został podpisany w obecności tylko jednego świadka itp.)

Prawo do podważenia darowizny przedawnia się:

• po 10 latach w przypadku naruszenia kwoty zachowku przysługującej spadkobiercom darczyńcy
• po 5 latach w pozostałych przypadkach

Okres przedawnienia nie ma zastosowania w przypadku nie zachowania odpowiedniej formy darowizny, gdyż taka darowizna jest nieważna.