TRATTAMENTO DI FINE RAPPORTO, CZYLI COŚ W RODZAJU ODPRAWY

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2015 r.

Z tego, co mi wiadomo, w Polsce nie ma odpowiednika TFR (zwanego również liquidazione) – tłumaczenie go jako odprawy jest po prostu najprostszym wyjściem, gdyż pracownik otrzymuje całą przysługującą mu kwotę po zakończeniu stosunku pracy. Otrzymują ją wszyscy pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy na czas określony lub nieokreślony i nie ma znaczenia, czy zostaliście z pracy zwolnieni, czy też sami z niej zrezygnowaliście – odprawa przysługuje Wam w każdym wypadku, gdyż jest to coś w rodzaju „funduszu”, na który co miesiąc odkładana jest w Waszym imieniu określona kwota.

Macie do wyboru dwie opcje:

1. pozostawienie odkładanej odprawy w firmie, w której pracujecie – otrzymacie ją wówczas po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy o pracę,
2. odkładanie odprawy w tzw. funduszach emerytalnych (fondi pensione) – odprawa zostanie wówczas zsumowana z Waszymi składkami emerytalnymi i otrzymacie ją dopiero w momencie przejścia na emeryturę.

O wyborze jednej z powyższych opcji musicie poinformować pracodawcę w ciągu 6 miesięcy od podpisania umowy – jeśli tego nie zrobicie, Wasza odprawa zostanie automatycznie skierowana do funduszu emerytalnego. Otrzymujecie od pracodawcy oświadczenie do wypełnienia i podpisania, za pomocą którego dokonujecie wyboru w kwestii odkładania należnej Wam odprawy. Większość pracowników, zwłaszcza osoby, którym do przejścia na emeryturę brakuje jeszcze sporo czasu, decyduje się na pozostawienie TFR w firmie, gdyż wolą otrzymać odprawę wcześniej.

O ile w każdej chwili możecie zmienić zdanie i zacząć odkładać odprawę nie w firmie, a w funduszu emerytalnym, o tyle w drugą stronę nie jest to możliwe – jeśli zdecydowaliście się na jej odkładanie w funduszu, pozostanie ona w funduszu, choć możecie przenieść ją do innego funduszu (pod pewnymi warunkami). 

Wysokość TFR to mniej więcej równowartość miesięcznej pensji rocznie i jeśli nie przekracza 1 mln euro, podlega odrębnemu opodatkowaniu (niższemu niż opodatkowanie dochodu z pracy). Dodatkowo odejmuje się od niego składkę na tzw. fundusz gwarancyjny (Fondo di Garanzia nazionale per il trattamento di fine rapporto), która obecnie wynosi 0,5%) oraz nalicza się odsetki. W internecie możecie znaleźć strony oferujące programy lub arkusze Excel służące do obliczania TFR, jednak zazwyczaj są to obliczenia nie do końca dokładne i wiarygodne. 

Teoretycznie pracodawcy powinni odkładać kwoty przeznaczone na odprawę dla pracowników, jednak bardzo często wydają je na działalność firmy. Wyjątkiem są firmy zatrudniające 50 lub więcej osób, które zobowiązane są wpłacać TFR na specjalny fundusz INPS. Zdarza się, że firma, w której pracujecie ma problemy finansowe i w momencie zakończenia stosunku pracy nie jest w stanie wypłacić Wam należnej odprawy – pamiętajcie, że jest to obowiązek (w końcu są to Wasze pieniądze, coś w rodzaju opóźnionej pensji), więc sprawdźcie w odpowiednim kontrakcie zbiorowym (o których pisałam tutaj), jaki jest termin wypłaty TFR i w razie jego nie wypłacenia przez pracodawcę w terminie, nie pozostanie Wam nic innego, jak walka o swoje. Na początek radzę wysłać ponaglenie zapłaty (listem poleconym, oczywiście), a nawet kilka, jeśli jedno nie wystarczy, a jeżeli to nic nie da, będziecie musieli zwrócić się do adwokata. Pamiętajcie, że po upływie terminu wypłaty odprawy przewidzianego przez kontrakt zbiorowy należą Wam się również odsetki.

Jeśli problemy finansowe firmy są poważne i została udowodniona jej niewypłacalność (zbankrutowała, nie powiodło się zajęcie jej mienia itp.), Waszym dłużnikiem staje się INPS, który musi Wam wypłacić należną odprawę z funduszu gwarancyjnego. Wniosek o wypłatę TFR z funduszu gwarancyjnego możecie złożyć w ciągu 5 lat od momentu zakończenia stosunku pracy.

Wcześniejsza wypłata TFR 

W niektórych przypadkach możecie wystąpić do pracodawcy o wcześniejszą wypłatę odłożonej odprawy. Wniosek taki można złożyć tylko raz (choć są pracodawcy, którzy wypłacają wcześniejszy TFR więcej razy) i aby to zrobić, musicie spełniać następujące warunki:

• wniosek o wcześniejszą wypłatę TFR musi być złożony na piśmie
• można go złożyć dopiero po 8 latach pracy u danego pracodawcy – z doświadczenia wiem, że czasem firmy przymykają na ten warunek oko, jednak zależy to od Waszych stosunków z pracodawcą
• wypłacona kwota nie może przekroczyć 70% odłożonego TFR
• wniosek musi być umotywowany, tj. wcześniejsza wypłata może być przyznana w przypadku wydatków na zakup lub remont mieszkania będącego głównym miejscem zamieszkania Waszym lub Waszych dzieci, wydatków związanych z opieką zdrowotną albo kształceniem oraz w przypadku bezpłatnego urlopu macierzyńskiego – również w tym wypadku są firmy, które nie przywiązują większej wagi do powodu, dla którego pracownik wnioskuje o wcześniejszą wypłatę odprawy

Pracodawca może odmówić wcześniejszej wypłaty TFR (co nie znaczy, że musi) w następujących przypadkach:

• jeśli firma zatrudnia mniej niż 25 osób
• jeśli firma znajduje się w bardzo trudnej sytuacji finansowej
• jeśli w danym roku wypłaciła już wcześniejszą odprawę 10% pracowników mającym do niej prawo (czyli pracujących w firmie od co najmniej 8 lat) lub 4% wszystkich zatrudnionych pracowników

Również w przypadku osób, które przeznaczają swój TFR na fundusz emerytalny możliwe jest złożenie wniosku o jego wcześniejsze wypłacenie, jeśli dana osoba spełnia poniższe warunki:

• w przypadku wydatków na opiekę zdrowotną (najczęściej należy udokumentować poważny stan zdrowia wnioskującego lub członków jego najbliższej rodziny), możecie złożyć taki wniosek w każdej chwili, a wysokość wypłaty nie może przekroczyć 75% odłożonej kwoty
• po 8 latach od momentu zapisania się do funduszu możecie wnioskować o wcześniejszą wypłatę odprawy na zakup lub remont mieszkania będącego głównym miejscem zamieszkania Waszym lub Waszych dzieci (maksymalnie 75%) lub na inne wydatki (maksymalnie 30%) 

 

UWAGA! Zgodnie z nowymi przepisami wprowadzonymi przez tzw. Legge di Stabilità, jeżeli pracujecie w sektorze prywatnym (wyjątek stanowią opiekunki i pomoce domowe oraz osoby zatrudnione w branży rolniczej), od 01.03.2015 r. do czerwca 2018 r.możecie  zdecydować, ze wolicie otrzymywać miesięczną ratę TFR wraz z wynagrodzeniem, zamiast odkładać ja „na potem”.  Zastanówcie się jednak dobrze, zanim podejmiecie decyzję, gdyż może się okazać, że manewr ten niezbyt się opłaci – TFR stanie się bowiem częścią „normalnego” dochodu i będzie podlegał standardowemu (czytaj: większemu) opodatkowaniu, a do tego może niekorzystnie odbić się na Waszym wskaźniku ISEE.