CONTRATTO A PROGETTO, CZYLI UMOWA „O PROJEKT”

Aktualizacja z 08.07.2015 r.: z dniem 25 czerwca 2015 roku zniesiona została możliwość podpisywania umów o projekt - więcej na ten temat przeczytacie tutaj. --> KLIK

Tzw. contratto a progetto (celowo nie tłumaczę go jako umowy zlecenia/o dzieło, by nie myliło Wam się z polskimi umowami, które różnią się od włoskiej umowy o projekt) jest bardzo powszechną formą umowy o pracę we Włoszech, głównie ze względu na niższe koszty zatrudnienia ponoszone przez pracodawcę, w porównaniu z „normalną” umową o pracę. Umowa ta została wprowadzona w 2003 r. w celu zwiększenia mobilności pracowników z jednej strony oraz zachęcenia pracodawców do zwiększenia zatrudnienia z drugiej. Niestety w wielu przypadkach (by nie powiedzieć, że dotyczy to większości przypadków) pracodawcy wykorzystują tę sytuację, by pod przykrywką „projektu” ukryć zwykłą pracę najemną, co jest oczywiście niezgodne z przepisami, ale możliwość zaoszczędzenia na kosztach zatrudnienia stanowi ogromną pokusę.

Reforma przepisów dotyczących zatrudnienia z 2012 r. (tzw. riforma Fornero) zaostrzyła kryteria dotyczące umowy o projekt, co ma zmusić pracodawców do przestrzegania prawa i oferowania tego typu umów tylko wtedy, gdy rzeczywiście mogą one znaleźć zastosowanie. W dzisiejszym artykule postaram się przybliżyć Wam cechy contratto a progetto z uwzględnieniem nowych przepisów, przy czym umowy podpisane przed ich wejściem w życie (a więc niekoniecznie do końca z nimi zgodne) są nadal ważne, do momentu ich wygaśnięcia.

Charakterystyka umowy o projekt

Umowa o projekt musi spełniać następujące warunki, w przeciwnym wypadku sąd może zdecydować o przekształceniu umowy w umowę na czas nieokreślony:

• umowa musi być zawarta w formie pisemnej
• musi zawierać okres, w przeciągu którego pracownik ma wykonać projekt, jeśli można taki okres przewidzieć
• musi zawierać wysokość wynagrodzenia, które wypłacane jest okresowo (zazwyczaj miesięcznie) i nie może być niższe niż minimalna pensja przewidziana w kontrakcie zbiorowym danej kategorii – weźcie pod uwagę, że osobom zatrudnionym na podstawie contratto a progetto nie przysługuje trzynastka/czternastka ani odprawa 
• w umowie musi być jasno opisany „projekt” będący przedmiotem umowy – w przeciwieństwie do lat poprzednich, nie wystarczy wpisać do umowy byle jakiego projektu, a należy go dokładnie opisać, tak by możliwe było sprawdzenie jego zawartości oraz rezultatu, jaki ma osiągnąć zatrudniany pracownik
• czynności wykonywane przez pracownika nie mogą być podobne do czynności wykonywanych przez pracowników najemnych zatrudnionych w tej samej firmie, nie mogą polegać też na zwykłym wykonywaniu poleceń i powtarzaniu tych samych zadań – pracownik ma być samodzielny, sam ma decydować o tym, w jaki sposób wykonuje swoją pracę, oczywiście koordynując swoje działania z firmą, tak by osiągnąć dany rezultat
• w związku z wyżej wspomnianą samodzielnością pracownika, pracodawca nie może wymagać od niego przestrzegania godzin pracy ani używania firmowych narzędzi pracy do wykonania projektu – liczy się jedynie osiągnięcie zaplanowanego rezultatu i pracodawca może jedynie sprawdzać, czy projekt „posuwa się do przodu”; udowodnienie, że w rzeczywistości pracodawca traktuje Was jak pracownika najemnego nie jest takie trudne, gdyż wystarczy świadek lub np. korespondencja mailowa, z której wynika, że musicie przestrzegać określonych godzin pracy

Rozwiązanie umowy o projekt przed jej wygaśnięciem

Reforma odebrała pracodawcy możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o projekt bez powodu – przed reformą wystarczyło wpisać do umowy, że obie strony mogą ją rozwiązać w każdym momencie, z odpowiednim wyprzedzeniem. Z drugiej strony, pracodawca może to zrobić z powodu niezadowalających wyników osiąganych przez pracownika, przez co nie jest możliwe dokończenie projektu (co oczywiście musi zostać udowodnione). Jeśli chodzi o wcześniejsze rozwiązanie umowy przez pracownika, może on to zrobić ze względu na tzw. „ważny powód” (giusta causa) lub składając wypowiedzenie z odpowiednim wyprzedzeniem, jeśli zostało to przewidziane w podpisanej umowie. Jeśli umowa nie zawiera takiego zapisu, pracodawca może domagać się odszkodowania od pracownika, który rozwiązał umowę przed jej wygaśnięciem.

Składki na ubezpieczenie społeczne

Osoby zatrudnione na podstawie contratto a progetto wpłacają (za pośrednictwem pracodawcy) składki na osobny fundusz ubezpieczeniowy w INPS, tzw. gestione separata. 2/3 składki wpłaca pracodawca, natomiast pozostałą 1/3 opłaca pracownik, czyli pracodawca pobiera mu składkę z pensji. Wysokość składki na ubezpieczenie społeczne w 2013 roku wynosi 28% i wzrośnie w następnych latach, aż do osiągnięcia 33% w 2018 roku, co oznacza, że będzie niemal równa składce płaconej w przypadku pracowników najemnych (ma to zniechęcić pracodawców do podpisywania umów o projekt, które tak naprawdę mają cechy umowy o pracę).

Kiedy nie można podpisać umowy o projekt?

Poza sytuacjami, w których jasne jest, że stosunek pracy niewiele ma wspólnego z przepisami i w rzeczywistości powinien być on przekształcony w umowę na czas nieokreślony, są też przypadki, gdzie stosowanie contratto a progetto jest wyraźnie zakazane. 19 lutego 2013 r. INAIL (instytucja zajmująca się wypadkami przy pracy) wydał okólnik nr 13, w którym przypadki te wymienia:

• osoby zajmujące się doręczaniem rachunków, gazet i książek telefonicznych
• pracownicy agencji oferujących zakłady bukmacherskie na wyścigi konne
• osoby zajmujące się sprzątaniem
• kierowcy
• barmani
• kelnerzy
• sprzedawcy
• strażnicy i portierzy
• kosmetyczki
• fryzjerzy
• tragarze
• instruktorzy szkół jazdy
• osoby zajmujące się odczytywaniem liczników
• magazynierzy
• serwisanci
• murarze i pracownicy budowlani
• piloci i stewardzi
• osoby zatrudnione w rolnictwie
• sekretarki
• osoby jako tzw. terminalisti
• osoby zajmujące się dystrybucją jedzenia i napojów
• pracownicy infolinii, którzy odbierają rozmowy przychodzące