CHOROBOWE WE WŁOSZECH

Ostatnia aktualizacja: 30.03.2019 r.

Ponieważ od czterech miesięcy przybywam na zwolnieniu lekarskim (chlip), mogę podzielić się z Wami informacjami z pierwszej ręki na temat chorobowego we Włoszech. Musicie jednak wiedzieć, że wiele aspektów tej kwestii regulowanych jest przez kontrakty zbiorowe (Contratti Collettivi Nazionali di Lavoro, w skrócie CCNL), więc koniecznie sprawdźcie w umowie, pod jaki kontrakt podlegacie i tam znajdziecie szczegóły dotyczące Waszej branży, gdyż nie jestem w stanie zająć się każdym sektorem z osobna.

Komu INPS wypłaca zasiłek chorobowy?

To pytanie może wydać Wam się dziwne, ale tak właśnie jest – w niektórych przypadkach, regulowanych poszczególnymi kontraktami zbiorowymi, INPS nie wypłaca chorobowego, które pokrywane jest przez pracodawcę lub nie przysługuje w ogóle.

Pierwsze trzy dni chorobowego są zawsze pokrywane w całości przez pracodawcę (jeśli przewiduje to Wasz kontrakt zbiorowy), INPS wypłaca zasiłek chorobowy dopiero od czwartego dnia.

Zasiłek chorobowy wypłacany przez INPS przysługuje następującym osobom:

• pracownikom fizycznym (operai) branży przemysłowej (industria) – w przypadku pracowników biurowych (impiegati) tej branży wynagrodzenie podczas choroby jest w całości pokrywane przez pracodawcę
• pracownikom fizycznym i biurowym (impiegati) branży usługowej (terziario e servizi)
• pracownikom branży rolniczej (agricoltura)
• pracownikom przemysłu rozrywkowego (spettacolo)
• pracownikom branży morskiej (marittimi)
• stażystom
• osobom bezrobotnym
  
• osobom, których umowa o pracę została zawieszona

Jak widzicie, INPS nie wypłaca zasiłku m.in. opiekunkom i pomocom domowym (o czym pisałam tutaj), kadrze kierowniczej czy osobom pracującym na zasadzie samozatrudnienia.

Maksymalny okres wypłacania zasiłku chorobowego

W większości przypadków zasiłek chorobowy wypłacany przez INPS przysługuje maksymalnie przez 180 dni w roku. Odrębne zasady obowiązują natomiast w następujących przypadkach:

• pracownicy fizyczni branży przemysłowej oraz pracownicy fizyczni i biurowi branży usługowej zatrudnieni na umowę na czas określony – zasiłek przysługuje przez okres równy okresowi przepracowanemu w ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających chorobę, przy czym nie może być on wypłacany przez okres krótszy niż 30 dni i dłuższy niż 180 dni w roku kalendarzowym; oczywiście prawo do zasiłku wygasa wraz z końcem umowy o pracę
• pracownicy branży rolniczej zatrudnieni na umowę na czas określony – zasiłek, wypłacany przez maksymalny okres 180 dni, przysługuje tylko wówczas, gdy przepracowaliście w rolnictwie co najmniej 51 dni w roku poprzednim lub w roku bieżącym, w okresie poprzedzającym chorobę
• osoby bezrobotne – zasiłek przysługuje jedynie w przypadku, gdy zachorujecie w ciągu 60 dni od utraty pracy na czas nieokreślony
  
• osoby zawieszone - zasiłek przysługuje jedynie w przypadku, gdy zachorujecie w ciągu 60 dni od zawieszenia umowy
• pracownicy branży morskiej i rybackiej – jeśli zachorujecie podczas rejsu (tzw. malattia fondamentale), przysługuje Wam chorobowe od pierwszego dnia po opuszczeniu pokładu przez maksymalny okres 365 dni; w niektórych przypadkach możecie otrzymać zasiłek również w razie choroby, która dotknie Was w ciągu 28 dni po zejściu z pokładu (tzw. malattia complementare) – przysługuje on od czwartego dnia od momentu zgłoszenia choroby przez maksymalnie 365 dni; dodatkowo przysługuje Wam odrębny zasiłek z tytułu tymczasowej niezdolności do pracy, jeśli zachorujecie w okresie od 29. do 180. dnia po opuszczeniu pokładu - możecie go otrzymywać począwszy od czwartego dnia od momentu zgłoszenia choroby przez maksymalnie 180 dni

Kontrakty zbiorowe zawierają zapisy dotyczące okresu choroby, w ciągu którego pracodawca nie może Was zwolnić (periodo di comporto), nawet po wykorzystaniu maksymalnego okresu wypłacania zasiłku chorobowego.

Wysokość chorobowego

Zasada ogólna jest taka, że INPS wypłaca zasiłek chorobowy w pewnej wysokości, natomiast w zależności od Waszego kontraktu zbiorowego pracodawca może być zobowiązany do dopłacenia kwoty brakującej do osiągnięcia pełnego wynagrodzenia.

INPS bierze pod uwagę Wasze średnie dzienne wynagrodzenie, wyliczane na podstawie określonej formuły, i wypłaca:

• 50% wynagrodzenia w okresie od 4. do 20. dnia choroby
• 66,66% wynagrodzenia w okresie od 20. do 180. dnia choroby

Od tej reguły istnieją jednak wyjątki:

• pracownicy administracji publicznej – 80% wynagrodzenia przez cały okres choroby
• pracownicy cukierni - 80% wynagrodzenia przez cały okres choroby
• osoby bezrobotne i zawieszone – zasiłek jest zmniejszony o 2/3 w stosunku do kwoty przysługującej w „standardowych” przypadkach
• osoby przebywające w szpitalu i nie mające członków rodziny na utrzymaniu – 2/5 przysługującej kwoty (wyjątek stanowi dzień wypisania ze szpitala, za który otrzymacie pełny zasiłek)
• pracownicy branży morskiej – 75% średniego dziennego wynagrodzenia otrzymanego w ciągu ostatnich 30 dni przed chorobą, w przypadku zachorowania na pokładzie lub w ciągu 28 dni od zejścia ze statku; dodatkowo mają oni prawo do otrzymania odrębnego zasiłku w przypadku niemożności wypływania w rejs z powodu choroby

Zwolnienie lekarskie – procedura

Aby móc otrzymać zasiłek chorobowy, musicie uzyskać zwolnienie lekarskie (certificato di malattia), również w przypadku choroby trwającej tylko jeden dzień. Takie zwolnienie może być wystawione przez lekarza rodzinnego, lekarza specjalistę pracującego w publicznej służbie zdrowia (lub mającego podpisaną umowę z SSN), personel szpitalny, dyżurną straż medyczną (guardia medica) oraz pracowników pogotowia ratunkowego. Pamiętajcie, że lekarz nie może wystawić zwolnienia z datą wsteczną, więc musicie wybrać się do niego pierwszego dnia choroby, nie później. Jeśli po okresie wskazanym na zwolnieniu nadal jesteście chorzy, lekarz wystawi kolejne zwolnienie, które będzie kontynuacją poprzedniego.

Lekarz przesyła zwolnienie do INPS za pomocą specjalnie do tego przeznaczonego portalu, a Wy otrzymujecie numer zwolnienia, który musicie podać pracodawcy(czasem lekarz daje kopie zwolnienia, ale nie jest do tego zobowiązany). Tak naprawdę pracodawca ma wgląd do zwolnień lekarskich wszystkich pracowników na stronie INPS, więc ten obowiązek mógłby spokojnie zostać zniesiony, ale Włosi lubią tracić czas na bzdury i niepotrzebne procedury.

Tak przy okazji, jeśli jesteście zarejestrowani na stronie INPS, możecie tam znaleźć wszystkie Wasze zwolnienia lekarskie – wystarczy wybrać opcję Consultazione certificati di malattia per il cittadino.

W przypadku choroby musicie przede wszystkim powiadomić o tym pracodawcę, jeszcze zanim pójdziecie do lekarza – w kontraktach zbiorowych jest napisane, ile macie na to czasu.

Kontrole lekarskie przeprowadzane przez INPS

Jedną z informacji, jaką musi zawierać zwolnienie lekarskie jest adres, pod którym będziecie przebywać w okresie choroby – podaje się go dlatego, że INPS oraz pracodawca (za pośrednictwem INPS, do którego wysyła odpowiedni wniosek) mają prawo przeprowadzać kontrole lekarskie, tzw. visite fiscali. Zwolnione są z nich jedynie:

• osoby wymagające leczenia ratującego życie, odpowiednio udokumentowanego
• osoby wymagające leczenia powiązanego w orzeczonym co najmniej 67-procentowym stopniem niepełnosprawności 
• osoby przebywające na zwolnieniu lekarskim w wyniku wypadku przy pracy – tylko w przypadku pracowników administracji publicznej
• kobiety przebywające na wcześniejszym urlopie macierzyńskim (maternità anticipata) ze względów zdrowotnych

W pozostałych przypadkach nie możecie opuszczać mieszkania w następujących godzinach, również w weekendy, niedziele i święta, nawet jeśli w tych dniach nie pracujecie:

• pracownicy firm prywatnych – w godzinach 10:00-12:00 i 17:00-19:00
• pracownicy administracji publicznej – w godzinach 9:00-13:00 i 15:00-18:00

Jeśli lekarz wysłany przez INPS nie zastanie Was w domu, możecie zostać ukarani odebraniem zasiłku chorobowego w wysokości:

• 100% w przypadku pierwszej nieobecności, za maksymalnie pierwsze 10 dni zwolnienia
• 50% w przypadku drugiej nieobecności, za pozostały okres
• całkowitej kwoty zasiłku, w przypadku trzeciej nieusprawiedliwionej nieobecności

Lekarz zostawia coś w rodzaju awizo, a Wy musicie stawić się na wizytę kontrolną we wskazanym miejscu – jeśli się nie stawicie, INPS może nałożyć na Was taką samą karę, jak w przypadku drugiej nieobecności.

Na usprawiedliwienie nieobecności macie 15 dni – niestety niemożność wstania z łóżka nie jest, zdaniem INPS, wystarczającym usprawiedliwieniem, więc nawet jeśli połamaliście obie nogi i jesteście sami w domu, macie jakimś cudem wstać i otworzyć drzwi. Uznawane są natomiast siła wyższa, wizyty specjalistyczne, terapie czy sytuacje wymagające Waszej obecności, np. pogrzeb bliskiej osoby, przy czym musicie wykazać, że nie mieliście możliwości załatwić tego poza godzinami wyznaczonymi na kontrolę.

Zmiana adresu podczas zwolnienia

Jeśli musicie zmienić miejsce pobytu podczas choroby, chociażby dlatego, że ciocia Frania lepiej się Wami zajmie niż własny mąż, możecie to zrobić, jednak tylko na terytorium Włoch. Wyjazd za granicę, do innego państwa UE, wymaga uprzedniego upoważnienia ze strony INPS, które wydawane jest po zweryfikowaniu przez urząd, że nie spowoduje on pogorszenia Waszego stanu zdrowia (może się okazać konieczne wezwanie Was na wizytę u lekarza medycyny pracy). W przypadku krajów spoza UE trzeba natomiast wykazać, że uzyskacie tam lepszą opiekę i pomoc lekarską niż we Włoszech.

Zgłoszenia zmiany adresu możecie dokonać w jeden z następujących sposobów:

• dzwoniąc na infolinię INPS, na darmowy numer 803164 z telefonów stacjonarnych lub na płatny numer 06164164 z telefonów komórkowych
• pocztą elektroniczną na adres medicolegale.nazwaoddziału@inps.it; w miejsce „nazwaoddziału” musicie oczywiście wpisać odpowiedni oddział INPS – jeśli nie wiecie, jak się nazywa Wasz oddział, wpiszcie Wasz kod pocztowy (CAP) tutaj 
• faksem na numer Waszego oddziału (znajdziecie go w sposób opisany wyżej)

A jeśli zachoruję podczas pobytu w Polsce?

Zgodnie z przepisami unijnymi, jako pracownicy zatrudnieni we Włoszech podlegacie włoskim przepisom, dlatego procedura generalnie się nie zmienia, choć siłą rzeczy niemożliwe jest przesłanie zwolnienia przez polskiego lekarza do INPS, gdyż nie ma on dostępu do włoskiego systemu.

Musicie zgłosić się do lekarza, który wyda Wam zwolnienie lekarskie na druku ZUS-ZLA (tylko taki druk jest uznawany przez INPS), a następnie w ciągu dwóch dni konieczne jest wysłane go do "Waszego" oddziału INPS oraz do pracodawcy, najlepiej listem poleconym z potwierdzeniem odbioru (INPS dopuszcza przesłanie kopii zaświadczenia mailem lub faksem, jednak nie zwalnia Was to z obowiązku dostarczenia oryginału). W przypadku INPS nie ma potrzeby legalizacji ani tłumaczenia zwolnienia, gdyż INPS sam sobie tłumaczy zwolnienia wystawione w innych państwach UE. Pracodawca natomiast ma prawo żądać od Was przetłumaczenia dokumentu, więc najlepiej skontaktujcie się z nim i zapytajcie, czy i jakie tłumaczenie jest konieczne.

INPS może teoretycznie podjąć decyzję o wysłaniu kontroli lekarskiej za pośrednictwem ZUS-u, powinniście więc pamiętać o nie opuszczaniu miejsca pobytu w godzinach „kontrolnych”, jednak osobiście podejrzewam, że prawdopodobieństwo takiej kontroli jest dość niskie.