UZNANIE DZIECKA WE WŁOSZECH (RICONOSCIMENTO DEL FIGLIO)

Zgodnie z włoskimi przepisami dzieci narodzone poza związkiem małżeńskim muszą zostać uznane przez rodziców, gdyż w tym przypadku nie przyjmuje się automatycznie, że rodzicami jesteście właśnie Wy. Sam fakt, że stworzyliście wspólnie nową istotę nie ma znaczenia z prawnego punktu widzenia, dlatego konieczne jest oficjalne tego potwierdzenie. Ma to zastosowanie zarówno w przypadku par pozostających w nieoficjalnym związku, jak i np. dzieci narodzonych, że się tak brzydko wyrażę, ze związku pozamałżeńskiego, gdy jedno z Was (lub oboje) pozostaje w związku małżeńskim z inną osobą.

Obecnie możliwe jest również uznanie dzieci narodzonych ze związku kazirodczego, po uzyskaniu zgody sądu.

Jeszcze niedawno istniało we Włoszech pojęcie „dziecka naturalnego” (figlio naturale), którym określało się dzieci nieślubne, w odróżnieniu od „dziecka prawowitego” (figlio legittimo), którego status prawny był regulowany inaczej. Ten dyskryminujący podział został praktycznie zniesiony na mocy ustawy nr 154 z dnia 28.12.2013 r., która zrównała prawa wszystkich dzieci.

Kto dokonuje uznania dziecka?

Dziecko może zostać uznane przez oboje rodziców lub tylko przez jedno z nich. Możecie tego dokonać wspólnie lub osobno, nie jest wymagana obecność obojga rodziców, lecz jeśli jedno z Was uznało już dziecko, rodzic dokonujący uznania w późniejszym terminie musi uzyskać zgodę drugiego rodzica. Jeśli takiej zgody nie otrzymacie, możecie zwrócić się do sądu, który oceni, co jest najlepsze dla dziecka i ewentualnie wyda zgodę na uznanie go bez względu na protesty drugiego rodzica.

Uznanie dziecka nie może zostać dokonane przez rodzica, który nie ukończył 14-tego roku życia, a z drugiej strony, jeśli chcecie uznać dziecko, które ukończyło już 14 lat, musi ono wyrazić na to zgodę. Może też ono wystąpić do sądu o przeprowadzenie uznania go przez osobę, którą uważa za rodzica – to tak na marginesie, w ramach ciekawostki.

Procedura uznania dziecka

Uznanie dziecka jest czynnością urzędową i może być dokonane w jeden z następujących sposobów:

• poprzez wpis w akcie urodzenia – w momencie zgłoszenia narodzin dziecka (dichiarazione di nascita) matka lub oboje rodziców (wspólnie) nie pozostających w związku małżeńskim wpisują do zgłoszenia swoje dane
• w formie oświadczenia składanego przed urzędnikiem USC – matka lub oboje rodziców (wspólnie) mogą to zrobić również przez narodzinami dziecka, natomiast sam ojciec może to zrobić po uznaniu dziecka przez matkę, za jej zgodą
• w formie aktu publicznego, spisanego np. przed notariuszem
• poprzez wpis w testamencie – uznanie dziecka jest prawnie ważne od chwili śmierci autora testamentu
• poprzez złożenie w sądzie wniosku o przeprowadzenie postępowania mającego na celu uznanie dziecka

Jeśli chodzi o wymagane dokumenty, najlepiej zapytajcie w Urzędzie Stanu Cywilnego gminy, w której zamierzacie dokonać uznania dziecka, co jest potrzebne, w zależności od sytuacji. Oczywiście w przypadku uznania dziecka w inny sposób (patrz wyżej), pytanie to musicie zadać np. notariuszowi. Na pewno będziecie potrzebować ważnego dokumentu tożsamości, a pozostałe dokumenty zależą od sytuacji, w jakiej znajdujecie się Wy i dziecko – poniżej spróbuję podać Wam orientacyjnie, co powinno się przydać w USC (nie biorę tu pod uwagę aktu publicznego, testamentu czy orzeczenia sądowego), jednak nie bierzcie tego za pewnik!

Uznanie przed narodzinami	·    zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciążę ·    dokument tożsamości rodzica/rodziców ·    późniejsze uznanie przez ojca: pisemna zgoda matki lub ewentualnie jej obecność
Uznanie w momencie narodzin	·    dokument tożsamości rodzica/rodziców ·    zaświadczenie o urodzeniu dziecka (attestazione di nascita) ·    w przypadku, gdy oboje rodziców to cudzoziemcy, oświadczenie dotyczące przysługującego dziecku obywatelstwa i nazwiska, zgodnie z przepisami państwa, którego jest obywatelem ·    w przypadku obcokrajowców czasami wymagane jest złożenie oświadczenia, że przepisy Waszego kraju pozwalają Wam na uznanie dziecka
Uznanie po narodzinach	·    dokument tożsamości rodzica/rodziców ·    odpis aktu urodzenia dziecka (atto di nascita), jeśli urodziło się ono w innej gminie ·    jeśli dziecko nie ukończyło 14 roku życia: pisemna zgoda rodzica, który już dokonał uznania lub ewentualnie jego obecność ·    jeśli dziecko ukończyło 14 rok życia: jego pisemna zgoda lub ewentualnie jego obecność (z dokumentem tożsamości) ·    w przypadku cudzoziemców niektóre urzędy wymagają zaświadczenia z konsulatu, że mogą oni uznać dziecko, zgodnie z przepisami kraju pochodzenia

Jakie są aspekty prawne uznania dziecka?

Po uznaniu dziecka rodzic przyjmuje na siebie wszelkie prawa i obowiązki związane z posiadaniem potomstwa, dokładnie tak samo, jak w przypadku dzieci narodzonych w związku małżeńskim.

O kwestii nazwiska dziecka pisałam tutaj, więc nie będę się powtarzać. Dodam jedynie, że jeśli dziecko nie zostało uznane przy narodzinach przez żadnego z rodziców (i takie sytuacje mają miejsce), imię i nazwisko zostają mu nadane przez Urząd Stanu Cywilnego i w przypadku uznania go w późniejszym okresie, gdy jest już dorosłe, ma ono prawo do zachowania dotychczasowych danych osobowych.

Uznanie dziecka łączy się też z władzą rodzicielską, która w 2013 roku została zastąpiona we Włoszech pojęciem „odpowiedzialności rodzicielskiej” (responsabilità genitoriale). Rodzice nie sprawują już nad dzieckiem władzy, a są za nie odpowiedzialni i mają wobec niego określone obowiązki – dziecko ma prawo do opieki, utrzymania, wychowania i edukacji. Dodatkowo, w przeciwieństwie do dawnej władzy rodzicielskiej, nie ma ograniczeń czasowych co do odpowiedzialności rodzicielskiej w zakresie utrzymywania dziecka, więc jeśli Wasze pełnoletnie dziecko nie osiągnęło samodzielności finansowej, nadal macie obowiązek zapewnić mu utrzymanie.

Jeśli oboje uznaliście dziecko, oboje sprawujecie nad nim odpowiedzialność rodzicielską. Może się zdarzyć, że nie zgadzacie się w jakimś ważnym aspekcie dotyczącym jego życia (oczywiście nie chodzi tu o to, co ma jeść na obiad) – wówczas każde z Was ma prawo zwrócić się do sądu dla nieletnich z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu. Sąd może też zdecydować o odebraniu odpowiedzialności rodzicielskiej jednemu z Was, jeśli uzna, że leży to w interesie dziecka.

Jak widzicie, po zniesieniu różnic pomiędzy dziećmi ślubnymi, nieślubnymi czy adopcyjnymi, z prawnego punktu widzenia wszystkie dzieci są we Włoszech traktowane tak samo i mają takie same prawa.

Dla przykładu, jeśli Kazio ma dwójkę dzieci ślubnych i jedno nieślubne (oczywiście uznane), po jego śmierci cała trójka będzie miała identyczne prawo do spadku po ojcu.

Czy można unieważnić uznanie dziecka?

Są sytuacje, w których jedno z rodziców albo dziecko chcą unieważnić uznanie, np.:

• dziecko zostało poczęte w czasie trwania związku małżeńskiego i uznane przez męża matki, choć w rzeczywistości nie jest on jego ojcem
• uznanie dziecka zostało dokonane przez rodzica nie będącego w pełni sił umysłowych 
• rodzic został zmuszony do uznania dziecka przemocą 

Nie można tego zrobić ot tak, oświadczając na przykład, że się pomyliliście – konieczne jest złożenie pozwu o unieważnienie uznania dziecka, po czym o wszystkim decyduje sąd. Pozew o unieważnienie może być również złożony przez inne osoby zainteresowane, np. spadkobierców.

Termin złożenia pozwu nie ulega przedawnieniu jedynie w przypadku, gdy składany jest on przez dziecko - w pozostałych przypadkach istnieją ograniczenia czasowe, więc zapytajcie prawnika, jak wygląda sprawa w Waszym przypadku.