NA JAKĄ POMOC MOGĄ LICZYĆ NIEPEŁNOSPRAWNI WE WŁOSZECH?

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2021 r.

Po wyjaśnieniu kwestii orzecznictwa o niepełnosprawności cywilnej czas na artykuł o pomocy, jaką państwo włoskie oferuje osobom niepełnosprawnym. Jeśli Wasz stan zdrowia został potwierdzony przez INPS, możliwe, że macie prawo do skorzystania z niektórych udogodnień, które są przewidziane we Włoszech dla osób o różnym stopniu niepełnosprawności. Postaram się wymienić najważniejsze z nich, mam nadzieję, że nie zapomnę o niczym istotnym.

UWAGA! Do skorzystania z wielu ulg nie wystarczy orzeczenie o niepełnosprawności cywilnej – konieczne jest posiadanie zaświadczenia o poważnej niepełnosprawności, tzw. certificazione di handicap con connotazione di gravità, zgodnie z art. 3 p. 3 ustawy nr 104/1992.

Renta inwalidzka dla inwalidów cywilnych

We Włoszech istnieją dwa rodzaje renty inwalidzkiej przyznawanej inwalidom cywilnym:

• assegno di invalidità – przyznawany osobom w wieku od 18 do 67 lat, o stopniu niepełnosprawności 74-99% 
• pensione di inabilità – przyznawany osobom w wieku od 18 do 67 lat, o 100% stopniu niezdolności do pracy

To nie wszystko - nawet w przypadku orzeczenia stuprocentowej niepełnosprawności nie jest powiedziane, że otrzymacie rentę inwalidzką, gdyż prawo do renty mają jedynie osoby nie przekraczające określonego dochodu. W 2021 roku limity dochodu są następujące:

• assegno di invalidità: 4931,29 euro rocznie
• pensione di inabilità: 16982,49 euro rocznie

Wysokość zasiłku wynosi w 2021 r. 287,09 euro miesięcznie - jest on wypłacany przez 13 miesięcy w roku i nie podlega opodatkowaniu.

Renta inwalidzka dla osób niewidomych i niedowidzących

W zależności od stopnia niepełnosprawności, osobom z niepełnosprawnością wzrokową mogą zostać przyznane następujące renty inwalidzkie (dane na 2021 rok):

KATEGORIA	LIMIT DOCHODU	WYSOKOŚĆ RENTY
Niewidomi w 100%	16.982,49 euro	310,48 euro
Niewidomi w 100%, przebywający w ośrodkach lub klinikach	16.982,49 euro	287,09 euro
Osoby częściowo niewidome, o obuocznej ostrości wzroku nie przekraczającej 1/20 normalnej ostrości wzroku (ciechi ventesimisti)	16.982,49 euro	287,09 euro

Świadczenia dla osób niesłyszących

Osobom niesłyszącym mogą zostać przyznane następujące świadczenia (dane na 2020 rok):

ŚWIADCZENIE	LIMIT DOCHODU	WYSOKOŚĆ RENTY
Renta dla osób niesłyszących (pensione sordi)	16.982,49 euro	287,09 euro
Zasiłek komunikacyjny (indennità di comunicazione)	żaden	258,82 euro

Zasiłek opiekuńczy (indennità di accompagnamento)

Jest to zasiłek przysługujący osobom zameldowanym we Włoszech o orzeczonej stuprocentowej niepełnosprawności cywilnej, które wymagają stałej opieki (np. nie są w stanie same o siebie zadbać lub samodzielnie się poruszać). Nie ma znaczenia Wasz wiek ani wysokość dochodów – decyzja o przyznaniu zasiłku zapada na podstawie wizyty lekarskiej przeprowadzonej przez komisję INPS.

Wysokość zasiłku opiekuńczego w 2021 roku wynosi 522,10 euro miesięcznie - jest on wypłacany przez 12 miesięcy w roku i nie podlega opodatkowaniu. 

Osobom całkowicie niewidomym przysługuje natomiast zasiłek opiekuńczy w wysokości 938,35 euro miesięcznie.

Zasiłek dla nieletnich uczęszczających do szkoły lub na kursy  (indennità di frequenza)

Osoby niepełnoletnie mogą otrzymać zasiłek mający na celu ułatwienie im wejścia na rynek pracy - oznacza to, że oprócz spełnienia warunków związanych ze stopniem niepełnosprawności, muszą też uczęszczać do szkoły lub na kursy szkoleniowe. 

Aby uzyskać prawo do zasiłku, konieczne jest spełnianie następujących kryteriów:

• wiek nie przekraczający 18 lat
• poświadczone trudności w wykonywaniu czynności odpowiednich do wieku lub utrata słuchu na poziomie przekraczającym 60 decybeli w "lepszym" uchu na częstotliwości 500, 1000 i 2000 Hz
• regularne uczęszczanie na leczenie i/lub rehabilitację 
• uczęszczanie do szkoły publicznej lub prywatnej albo na kursy szkoleniowe mające na celu aktywizację społeczną
• dochód nie przekraczający 4906,72 euro rocznie

Wysokość zasiłku w 2020 r. wynosi 287,09 euro.

Odliczenie od podatku na niepełnosprawne dzieci

Rodzice niepełnosprawnych dzieci mają prawo do większego odliczenia od podatku dochodowego niż rodzice dzieci zdrowych – o uldze tej pisałam tutaj.

Zakup pojazdu służącego osobie niepełnosprawnej

Niektóre osoby niepełnosprawne mogą skorzystać ze zniżek przy zakupie pojazdów takich jak samochody osobowe, vany czy specjalne trzykołowce. Do takich osób zalicza się:

• osoby niesłyszące
• osoby niewidome
• osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub umysłową mające prawo do zasiłku opiekuńczego (indennità di accompagnamento)
• niepełnosprawni mający poważne trudności z poruszaniem się
• niepełnosprawni o ograniczonej zdolności ruchowej

UWAGA! Każda w wyżej wymienionych kategorii podlega odrębnym zasadom dotyczącym m. in. dokumentów, jakie musicie przedstawić w celu skorzystania z ulgi!

Przysługują im następujące udogodnienia:

• ulga podatkowa w wysokości 19% ceny pojazdu, przy czym maksymalny koszt, od którego możecie odliczyć podatek wynosi 18.075,99 euro – ulga ta przysługuje raz na cztery lata
• ulga podatkowa w wysokości 19% na naprawy pojazdu w ciągu pierwszych czterech lat od daty zakupu – koszty naprawy muszą zmieścić się w ww. maksymalnej kwocie, która zawiera w sobie zarówno kupno pojazdu, jak i jego naprawę
• niższy VAT (IVA) przy zakupie pojazdu – 4% zamiast 22%, przysługujący raz na cztery lata
• zwolnienie z podatku od posiadania pojazdu (tzw. bollo auto) – jeśli posiadacie więcej pojazdów, zwolnienie to przysługuje tylko na jeden z nich
• zwolnienie z opłaty za zmianę właściciela (passaggio di proprietà) – ulga ta nie przysługuje osobom niesłyszącym i niewidomym

Zniżki te przysługują jedynie w przypadku, gdy pojazd ma służyć wyłącznie lub w przeważającej mierze osobie niepełnosprawnej, więc to nie jest tak, że możecie kupić sobie samochód „na niepełnosprawnego” tylko dlatego, że macie taką osobę w rodzinie. Jeżeli natomiast to Wy utrzymujecie niepełnosprawnego członka rodziny (oznacza to, że jego dochody nie przekraczają 2840,51 euro rocznie lub 4000 euro w przypadku osób w wieku poniżej 24 lat) i pokrywacie koszty zakupu auta zarejestrowanego na Wasze nazwisko, z ulg możecie skorzystać bezpośrednio Wy. 

Karta parkingowa (contrassegno disabili)

Osoby niewidome oraz niepełnosprawni mający trudności w poruszaniu się mają prawo do otrzymania specjalnej karty (contrassegno disabili), która pozwala na:

• darmowe korzystanie z miejsc parkingowych i parkowanie w miejscach, gdzie „normalne” pojazdy objęte są ograniczeniami (np. na „kopertach” czy na miejscach przeznaczonych do wyładunku towarów)
• wjazd do stref ograniczonego ruchu (ZTL – zona a traffico limitato)
• korzystanie z uprzywilejowanych pasów ruchu (corsie preferenziali)
• poruszanie się samochodem w okresie objętym różnego rodzaju zakazami (np. za względu na zanieczyszczenie środowiska).

Karta wydawana jest przez urząd gminy (comune), ma maksymalną ważność 5-letnią i od kilku lat drukowana jest w formacie europejskim, który pozwala na korzystanie z niej na terenie całej UE.

Zakup urządzeń technicznych i informatycznych

W niektórych przypadkach możliwy jest zakup tego typu sprzętu, płacąc VAT w wysokości 4% (zamiast 22%) oraz odliczając 19% jego wartości w momencie składania zeznania podatkowego. Prawo do tego typu ulg przysługuje w przypadku zakupu sprzętu, który ma ułatwić osobie niepełnosprawnej komunikację, niezależność, integrację społeczną, dostęp do informacji i kultury oraz wspomóc rehabilitację. Trudno jest wymienić wszystkie tego typu urządzenia, ale dla przykładu można do nich zaliczyć:

• komputery
• telewizory
• modemy internetowe
• programy komputerowe
• telefony
• specjalne klawiatury

Aby móc skorzystać ze zniżki na VAT, zazwyczaj sprzedawca wymaga od kupującego przedstawienia zaświadczenia lekarskiego, wystawionego przez lekarza specjalistę, z którego wynika, że dany sprzęt jest w jakiś sposób powiązany z jego stanem zdrowia i że może mu pomóc w codziennym życiu. Dodatkowo musicie też przedstawić oczywiście zaświadczenie o niepełnosprawności wystawione na podstawie ustawy nr 104/1992 oraz dokument tożsamości.

Niektóre regiony włoskie przewidziały dodatkowe udogodnienia w tym zakresie, więc warto zapytać u źródła.

Zakup sprzętu dla niepełnosprawnych

Z podobnych ulg i zniżek – a więc 4-procentowego VAT-u oraz ulgi 19% - możecie skorzystać w przypadku zakupu sprzętu potrzebnego osobie niepełnosprawnej. Sprzętu takiego jest mnóstwo, wymienię chociażby wózki inwalidzkie, materace przeciwodleżynowe, protezy czy aparaty słuchowe.

Zapytajcie też w Waszej ASL, czy przysługuje Wam darmowy sprzęt dostarczany właśnie przez ASL i w jaki sposób można go otrzymać!

Pies przewodnik

Osobom niewidomym przysługuje ulga podatkowa w wysokości 19% całkowitego kosztu zakupu psa przewodnika, z której możecie skorzystać raz na cztery lata, oczywiście z wyjątkiem sytuacji, w której dojdzie do utraty czworonoga.

Dodatkowo macie prawo do odliczenia w wysokości 516,46 euro na wydatki związane z utrzymaniem psa przewodnika, bez konieczności przedstawiania dokumentacji stanowiącej dowód, że takie wydatki ponieśliście.

UWAGA! O ile ulga na zakup psa przysługuje również tym z Was, którzy utrzymują osobę niepełnosprawną, o tyle do ulgi na koszty utrzymania ma prawo tylko sam niepełnosprawny.

Zakup materiałów wydawniczych dla osób niewidomych i niedowidzących

Osoby niewidome i niedowidzące mają prawo do niższego VAT-u na zakup książek, gazet i innych materiałów wydawniczych dla nich przeznaczonych – zamiast 22%, VAT ten wynosi 4%.

Tłumacz dla osób niesłyszących

Osobom niewidomym przysługuje ulga podatkowa w wysokości 19% kosztów poniesionych na usługi tłumacza języka migowego.

Ulga na opiekunkę

Osoby wymagające stałej opieki, które nie są w stanie żyć samodzielnie (non autosufficienti) mogą skorzystać z ulgi podatkowej w wysokości 19% poniesionych kosztów na opiekę, przy czym maksymalny koszt, od którego możecie odliczyć podatek wynosi 2100 euro.

Stan „niesamodzielności” musi być poświadczony przez lekarza i być powiązany z istniejącym stanem chorobowym lub niepełnosprawnością, w przeciwnym wypadku nie jest możliwe skorzystanie z ulgi.

Z ulgi może skorzystać również członek rodziny osoby niepełnosprawnej, nawet jeżeli nie jest ona na jego utrzymaniu.

Ulga ta przysługuje jedynie osobom, których całkowity dochód roczny nie przekracza 40000 euro.

Ulgi na wydatki na opiekę zdrowotną

Ulgi te podzielone są w następujący sposób:

• całkowite odliczenie od dochodu wszelkich „ogólnych” wydatków na służbę zdrowia (np. zakup lekarstw czy wizyty u lekarza ogólnego) oraz na opiekę osobistą (np. pielęgniarską czy rehabilitacyjną) – odliczenie to przysługuje również członkowi rodziny osoby niepełnosprawnej, nawet jeżeli nie jest ona na jego utrzymaniu
• ulga podatkowa w wysokości 19% na niektóre wydatki, jeśli przekroczyły one w ciągu roku kwotę 129,11 euro (badania laboratoryjne, wizyty specjalistyczne, zabiegi chirurgiczne itp.) - odliczenie to przysługuje również członkowi rodziny osoby niepełnosprawnej, jeżeli jest ona na jego utrzymaniu
• ulga podatkowa w wysokości 19% bez konieczności przekroczenia kwoty 129,11 euro na takie wydatki jak transport karetką osoby niepełnosprawnej czy zakup sprzętu potrzebnego osobie niepełnosprawnej (parz wyżej) - odliczenie to przysługuje również członkowi rodziny osoby niepełnosprawnej, jeżeli jest ona na jego utrzymaniu

Ulgi na wydatki związane z likwidacją barier architektonicznych

Wszelkie remonty oraz montaż urządzeń mających na celu ułatwienie poruszania się osobom niepełnosprawnym (np. windy, rampy najazdowej czy różnego rodzaju podnośników) zaliczają się do prac, na które przysługuje ulga remontowa. Weźcie pod uwagę, że chodzi tu o prace remontowe dotyczące nieruchomości, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz, a nie o zakup sprzętu ułatwiającego poruszanie się, który nie musi być nigdzie montowany (patrz wyżej).

Wysokość podniesionej w ostatnich latach ulgi wynosi obecnie 50%, by w 2016 r. powrócić do „standardowej” wysokości 36%.

Dodatkowo na tego typu przedsięwzięcia przysługuje VAT w wysokości 4%, zamiast 22%.

Z ulg tych może skorzystać zarówno osoba prywatna, jak i wspólnota mieszkaniowa (condominio), jeśli prace dotyczą wspólnych części nieruchomości (np. klatki schodowej). Wymagana jest zgoda większości mieszkańców, przy czym liczy się powierzchnia mieszkaniowa należąca do każdego z nich.

Opłata od darowizn i spadku

We Włoszech spadkobiercy i osoby, które otrzymały darowiznę w formie nieruchomości muszą płacić coś w rodzaju podatku spadkowego, którego wysokość zależy od wartości nieruchomości oraz stopnia pokrewieństwa pomiędzy stronami. Osoby niepełnosprawne są z tej opłaty częściowo zwolnione – muszą płacić ją jedynie od wartości przekraczającej 1500000 euro.

Zniżki na transport

Ponieważ transportem lokalnym zarządzają samorządy gminne i regionalne, w kwestii zniżek na metro czy autobusy miejskie i pozamiejskie musicie skontaktować się z „Waszym” urzędem gminy. Dodatkowo wiele gmin oddaje do dyspozycji osób niepełnosprawnych dodatkowe środki transportu, przeznaczone tylko dla nich.

Włoska firma kolejowa Trenitalia przewiduje następujące zniżki na bilety dla niepełnosprawnych:

• Carta Blu (Niebieska Karta) – darmowa karta wydawana osobom zameldowanym we Włoszech i pobierającym zasiłek opiekuńczy (indennità di accompagnamento) lub zasiłek komunikacyjny (indennità di comunicazione); pozwala ona osobom niepełnosprawnym na darmowe przejazdy oraz na zakup biletów rabatowych dla ich opiekunów
• Rabat dla osób z niepełnosprawnością wzrokową (Concessione speciale III per disabili della vista) – 20% rabatu lub 50% w przypadku dzieci do lat 15, a jeśli podróżujecie z opiekunem, otrzymacie jeden bilet normalny ważny na przejazd dwóch osób; musicie posiadać tzw. kartę 28/C

Zwolnienie z opłat za opiekę zdrowotną (esenzione ticket)

Osoby niepełnosprawne mogą uzyskać zwolnienie z opłat za opiekę zdrowotną, o którym pisałam tutaj. To, z jakich opłat zostaniecie zwolnieni (z wszystkich czy tylko z niektórych), zależy od Waszego  stopnia niepełnosprawności - do całkowitego zwolnienia z opłat mają prawo:

• inwalidzi cywilni o zdolności do pracy nie przekraczającej 1/3 (33,3%)
• osoby z prawem do zasiłku opiekuńczego (indennità di accompagnamento)
• inwalidzi cywilni w wieku przekraczającym 65 lat, których stopień niepełnosprawności przekracza 66,6%; w przypadku niepełnosprawności pomiędzy 33,3% a 66,6% przysługuje prawo do darmowego otrzymania protez, natomiast poniżej 33,3% zwolnienie z opłat przysługuje jedynie w zakresie choroby, na którą cierpicie
• osoby niewidome lub niedowidzące w znacznym stopniu (1/10 widzenia obuocznego)
• osoby niesłyszące od urodzenia lub przed przyswojeniem mowy
• inwalidzi wojenni należący do kategorii 1-5
• osoby, które doznały uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i posiadają zdolność do pracy mniejszą niż 2/3
• inwalidzi 
• inwalidzi, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu w związku z służbą w wojsku, policji, straży leśnej, policji więziennej i straży pożarnej, należący do kategorii 1-5

Prawo do specjalnego urlopu (permessi lavorativi)

Zarówno osoby niepełnosprawne posiadające zaświadczenie o poważnej niepełnosprawności, zgodnie z ustawą nr 104/1992, jak niektórzy członkowie ich rodzin mogą korzystać z tzw. permessi lavorativi, a więc płatnych dni wolnych od pracy, przysługujących oprócz normalnego urlopu. Mają do nich prawo następujący pracownicy najemni zatrudnieni na czas określony i nieokreślony:

• niepełnosprawni – dwie godziny dziennie lub trzy dni w miesiącu (można je dzielić, np. 3 godziny jednego dnia, 5 godzin drugiego itd.)
• rodzice niepełnosprawnych dzieci do lat 3 – dwie godziny dziennie lub trzy dni w miesiącu (można je dzielić na godziny); w zamian można wystąpić o przedłużenie urlopu wychowawczego do momentu ukończenia przez dziecko 3 lat
• krewni i powinowaci do drugiego stopnia włącznie – trzy dni w miesiącu (można je dzielić na godziny)