WŁASNA FIRMA WE WŁOSZECH – WPROWADZENIE I ROZWAŻANIA OGÓLNE

Jeśli zastanawiacie się nad rozpoczęciem działalności gospodarczej we Włoszech – bo kryzys, bo pracy nie można znaleźć, bo macie pomysł na biznes, bo chcecie zainwestować, bo sami sobie chcecie być sterem, żeglarzem i okrętem – potrzebujecie kilku bardzo ważnych informacji na temat tego, jak to tutaj funkcjonuje. Musicie wziąć pod uwagę wiele czynników – jaka forma działalności jest dla Was odpowiednia, jakie są potencjalne koszty i zakres odpowiedzialności itp.

Niestety państwo włoskie nie jest specjalnie przyjazne przedsiębiorcom, choć włoski PIL opiera się w dużej mierze właśnie na małych i średnich firmach – podatki są wysokie, biurokracja przytłaczająca, więc musicie zdawać sobie z tego sprawę i dobrze się przygotować do samodzielnej działalności.

Oczywiście dużo zależy od branży, w której postanowiliście działać oraz od miejsca, w którym chcielibyście otworzyć działalność – praca jako tłumacz we własnym domu to jedno, otwarcie firmy transportowej to drugie, a zainwestowanie w bar w centrum Mediolanu to już zupełnie inna bajka. Przyjmuję za pewnik, że dobrze się zastanowiliście, przeanalizowaliście dokładnie sytuację i jedyne, czego Wam teraz potrzeba, to informacje urzędowe i tym podobne.

Tyle tytułem wstępu, a teraz w dużym skrócie przedstawię Wam najważniejsze aspekty zagadnienia.

Rodzaj działalności i pozwolenia

W zależności od wybranego przez Was rodzaju działalności (np. tłumaczenia, usługi budowlane, restauracja, sklep z biżuterią), przepisy mogą przewidywać wydanie serii zezwoleń, koncesji i zaświadczeń, bez których nie będziecie mogli otworzyć firmy. Dla przykładu, otwarcie studia kosmetycznego wymaga posiadania odpowiedniego wykształcenia potwierdzonego dyplomem uznawanym we Włoszech oraz lokalu spełniającego określone kryteria sanitarne. Dlatego też warto wybrać się do lokalnej izby handlowej (Camera di Commercio) i dokładnie wypytać, jakie wymagania musicie spełnić, by móc otworzyć firmę w danej branży.

Tutaj znajdziecie spis tzw. codici Ateco, odpowiadające poszczególnym sektorom i rodzajom działalności – potrzebne Wam one będą do rejestracji działalności gospodarczej.

Forma prawna

Macie do wyboru kilka form prawnych, zarówno spółek, jak i firm jednoosobowych:

1. Libero professionista – „wolny strzelec”, czyli osoba, która nie kwalifikuje się jako przedsiębiorca, lecz pracuje na własną rękę, wykonując prace zlecone przez klientów i wystawiając im faktury. W niektórych przypadkach konieczna jest rejestracja w „cechu” zawodowym, czyli w albo professionale (jeśli macie ukończone studia) lub collegio (jeśli macie dyplom szkoły średniej) – obowiązek taki mają np. prawnicy, inżynierowie, psycholodzy, konsultanci ds. pracy księgowi czy lekarze. Niezbędne jest złożenie wniosku o przyznanie włoskiego odpowiednika REGON-u, czyli tzw. partita IVA oraz rejestracja w osobnym funduszu INPS (tzw. gestione separata), odpowiedniku polskiego ZUS, gdyż musicie płacić składki na ubezpieczenie społeczne.
2. Firma jednoosobowa (ditta individuale) – jak sama nazwa wskazuje, firma składa się tylko z jednej osoby, która kwalifikuje się jako przedsiębiorca, gdyż figuruje jako jej właściciel. Konieczne jest zwrócenie się do urzędu skarbowego o przyznanie numeru partita IVA, wpis do rejestru przedsiębiorstw (Registro delle Imprese), rejestracja w INPS oraz w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń od Wypadków przy Pracy (INAIL)
3. Firma rodzinna (impresa familiare) – rodzaj firmy jednoosobowej, w której w sposób ciągły pracuje małżonek lub członkowie rodziny przedsiębiorcy do trzeciego stopnia pokrewieństwa (np. dzieci, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo) oraz do drugiego stopnia powinowactwa (np. szwagrowie, teściowie, zięciowie, synowe). Odpowiedzialność za firmę leży tylko i wyłącznie na właścicielu, jednak pracujący w firmie członkowie rodziny mają prawa do utrzymania oraz do części zysku. Oprócz formalności związanych z założeniem firmy jednoosobowej, należy sporządzić akt ustanowienia firmy rodzinnej, zawierający wykaz członków rodziny w niej pracujących.
4. Firma małżeńska (impresa coniugale) – działa na podobnej zasadzie, jak firma rodzinna, z tym że oboje małżonkowie zarządzają firmą i są za nią odpowiedzialni. Wymagana jest wspólnota majątkowa.
5. Spółdzielnia (cooperativa) – działalność spółdzielni, w odróżnieniu od „zwykłych” firm, ma na celu nie tyle uzyskiwanie korzyści majątkowych i wzbogacenie właścicieli, co „pomaganie” jej członkom, dając im możliwość pracy, usługi oraz dobra materialne. Istnieją różne rodzaje spółdzielni i w zależności od typu działalności możliwe jest uzyskanie ulg podatkowych. Aby założyć spółdzielnię, musicie zebrać co najmniej troje udziałowców, a następnie sporządzić akt ustanowienia spółdzielni, napisać tzw. statut, uzyskać numer partita IVA i wpis do rejestru przedsiębiorstw oraz zarejestrować spółdzielnię w INPS i w INAIL.
6. Spółki osobowe (società di persone) – spółki ustanowione przez osoby fizyczne, które wspólnie nimi zarządzają, ponoszą razem koszty i odpowiadają za długi powstałe w związku z ich działalnością. We Włoszech istnieją trzy rodzaje spółek osobowych: società semplice (SS, dosłownie: „spółka zwykła”), società in nome collettivo (s.n.c., spółka jawna) oraz società in accomandita semplice (s.a.s., spółka komandytowa). Podstawowe formalności są podobne do wszystkich innych firm, a więc partita IVA, rejestr przedsiębiorstw, INPS oraz INAIL.
7. Spółki kapitałowe (società di capitali) – spółki posiadające osobowość prawną, zakładane zazwyczaj w przypadku dużych firm. Kapitał zakładowy przeważa nad majątkiem poszczególnych wspólników, co oznacza, że za długi odpowiadają oni właśnie wpłaconym kapitałem, a nie posiadanymi dobrami. Założenie takiej spółki nie różni się od założenia innego rodzaju firmy, jednak jej prowadzenie jest zdecydowanie bardziej skomplikowane i kosztowne. Spółki kapitałowe we Włoszech dzielą się na società per azioni (S.p.A., spółka akcyjna), società a responsabilità limitata (S.r.l., spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz società in accomandita per azioni (S.a.p.a., spółka akcyjno-komandytowa).

Jak uzyskać REGON, czyli partita IVA?

Nadawaniem partita IVA zajmuje się urząd skarbowy (Agenzia delle Entrate) oraz izba handlowa (Camera di Commercio), w zależności od wybranej przez Was formy prawnej:

• Jeśli chcecie pracować jako liberi professionisti, a więc nie jesteście zobowiązani do wpisania Waszej działalności do rejestru przedsiębiorców, wniosek o nadanie partita IVA na formularzu AA9/11 musicie złożyć w urzędzie skarbowym odpowiednim terytorialnie do miejsca, w którym postanowiliście rozpocząć działalność.
• Jeśli zdecydowaliście się na założenie firmy, a więc konieczny jest wpis do rejestru przedsiębiorstw, wystarczy wypełnić i wysłać przez internet do izby handlowej tzw. Comunicazione Unica, czyli zintegrowany wniosek o wpis do rejestru, który jednocześnie stanowi wniosek o nadanie partita IVA, rejestrację w INPS i INAIL oraz ewentualnie umożliwia dopełnienie innych formalności, w zależności od rodzaju działalności.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej (apertura della partita IVA) nic nie kosztuje!

Jeśli macie problem z wypełnieniem i wysłaniem formularzy, możecie zwrócić się o pomoc do księgowego (commercialista, o którym szerzej napiszę za chwilę) lub do CAF, co oczywiście wiąże się z kosztami.

Commercialista, czyli bez księgowego ani rusz

Pomijając fakt, że osobiście nie podzielam uwielbienia, jakim Włosi darzą księgowych, do których zwracają się w każdej sprawie i ślepo wierzą w każde ich słowo, wydając na to często połowę majątku, w przypadku działalności gospodarczej konsultant ds. księgowości może rzeczywiście się przydać. Ba, powiem więcej – czasami nie opłaca się upierać przy samodzielnym zarządzaniu księgowością swojej firmy, jeśli nie jesteście w tej materii wystarczająco kompetentni, gdyż istnieje ryzyko, że sami sobie zaszkodzicie i wydacie później więcej na grzywny i zaległe podatki niż wydalibyście na księgowego. Większe firmy zatrudniają księgowych, którzy zajmują się wszelkimi aspektami podatkowymi związanymi z prowadzeniem przedsiębiorstwa, w pozostałych przypadkach podpisuje się zazwyczaj umowę z biurem księgowym i płaci się za jego usługi.

Znalezienie dobrego księgowego nie jest łatwe, więc jeśli to możliwe, popytajcie wśród znajomych, czy mogą kogoś polecić. Nie dlatego, że to kuzyn czy też znajomy męża, ale dlatego, że sami korzystają bądź korzystali z jego usług i mogą za niego poręczyć – niestety na krewnych i znajomych królika bardzo łatwo jest się przejechać. Ważne są kompetencje księgowego, najlepiej byłoby,  gdybyście znaleźli takiego, który specjalizuje się w Waszej branży, gdyż żaden commercialista nie zna wszystkich przepisów, a im bardziej wyspecjalizowany, tym mniejsze ryzyko, że narobi Wam bałaganu i stracicie niepotrzebnie pieniądze.